Ж.ЦОГЗОЛМАА Азийг холбосон улс орнуудын удирдагчид өнгөрсөн долоо хоногт хэвлэлийн гол сэдэв болж өнжив. Эдийн засгийн хориг арга хэмжээтэй хэдэнтээ нүүр тулсан Хойд Солонгосын төрийн тэргүүн хойд хөршид айлчилж, бодлогын хувьд шинэ арга “цүнхлээд” харив. Хүчирхэг оросууд хойдуудын хамтрагч гэдгээ ил болон далд илэрхийлсээр ирсэн. Тэгвэл энэ удаагийн айлчлал дэлхий нийтийн анхаарлыг чамгүй татсан нь өөрчлөлтийн босго ойр ирсний шинж байж мэдэх. Өмнөд Солонгосын хэвлэлд мэдээлж байснаар Хойд Солонгосын удирдагч Ким Жон Ун энэ оны эхээр АНУ-ыг буруу арга замаар ажиллаж байна хэмээн буруутгаж байсан билээ. Түүнчлэн тэрээр Солонгосын хойгийн эн х амгалан тэр чигтээ Вашингтоноос бүрэн хамаарах боллоо гэж онцолж байсан юм. Өнгөрсөн баасан гаригт Москвад хийсэн айлчлалын үеэр Ерөнхийлөгч В.Путин Хойд Солонгост зочлох болсныг орон нутгийн хэвлэлд мэдээлжээ. Төрийн тэргүүнүүдийн уулзалтын үеэр Ким Жон Ун “Солонгосын хойг болон бүс нутаг хурцадмал нөхцөл байдалд байгаа” хэмээн өгүүлсэн байна. Өнгөрсөн хоёрдугаар сард Вьетнамд болсон дээд хэмжээний уулзалтаар хоёр улс цөмийн зэвсгийн талаар баримтлах бодлогын хэлэлцээрт зөвшилцөж чадаагүй билээ. Цөмийн зэвсгийг үл дэлгэрүүлэх хэлцэлд нэгдэх нь тус улсын эсрэг эдийн засгийн хоригуудаас чөлөөлөх гол зөвшилцөл байх юм. Иймд өнгөрсөн пүрэв гаригт Владивостокт болсон дээд хэмжээний уулзалтын үеэр Ерөнхийлөгч В.Путин “Ноён Ким цөмийн хөтөлбөрөө дуусгавал түүнд олон улсын аюулгүй байдлын баталгаа хэрэгтэй” гэдгийг уриалсан билээ. Ийм баталгаа нь олон улс орны санаа оноо хэрэгтэй гэж Оросын төрийн тэргүүн үзэж байна.  

Дээд хэмжээний уулзалтын талаар бид юу мэдэх ёстой вэ?

  Хоёр удирдагчийн зөвшилцсөн гол зүйл мэдээж хүчтэй түншлэлийн холбоо харилцаа. АНУ-ын хориг арга хэмжээ болон Хойд Солонгосын цөмийн зэвсгийн талаар нээлттэй хэлэлцээгүй ч түншлэл тэдний гол сэдэв байв. Харин ноён Путин үүний дараа Хятадад хоёр өдрийн дээд хэмжээний уулзалтад оролцсон. Энэ үеэрээ тэрээр хойдуудын төрийн тэргүүнтэй хэлэлцсэн зүйлээ Бээжинд толилуулахаар зэхжээ. Мөн АНУ-тай ч энэ талаар нарийвчлан ярилцахаар төлөвлөжээ. 2003 оноос эхэлсэн зургаан талт хэлэлцээр үр дүнд хүрвэл цөмийн зэвсгээс татгалзах хойдуудын амлалт биеллээ олж, эдийн засгийн элдэв хоригуудаас хохирохоо болих нь лавтай.  

Талуудын хүсэл юу вэ?

  Ким Жон Ун-ы Орост хийсэн айлчлал ихээхэн үнэ цэнэ дагуулж байна. Учир нь хойдуудын дуу хоолойг АНУ-д хүргэх хүчтэй хамтрагч нь оросууд болох нь үүгээр тодорхой харагдлаа. Тэгээд ч Ханойд болсон дээд хэмжээний уулзалтын үеэр Хойд Солонгос АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Майк Помпеог хатуу шүүмжилсэн байдаг. “Яриа хэлэлцээнд ач холбогдол өгөөгүй” хэмээн ноён Помпеог шүүмжлээд түүний оронд илүү сэрэмж болгоомжтой нэгнийг хэлэлцээнд томилохыг Вашингтоноос шаардсан юм. Иймд энэ удаагийн айлчлал нь Пхеньяны эдийн засгийн ирээдүй нь дан ганц АНУ-аас хамаарахаар больж, хүчтэй тоглогч болох ОХУ-ын дуу хоолой Солонгосын Хойгийн энх амгаланг сахихад түлхэц өгөхөөр болж байна. ОХУ нь АНУ болон БНХАУ-ын л адилаар Хойд Солонгосын цөмийн хөтөлбөрт тааламжгүй ханддагийг энд онцлох хэрэгтэй.  

Орос болон Хойд Солонгос улсууд хэр дотно харилцаатай гэж?

  Хүйтэн дайны үед Зөвлөлүүд цэрэг армийн болон худалдааны харилцаа холбоог коммунист хол­боотон болох Хойд Солонгостой бай­гуулж байсан түүхтэй. Мэдээж энэ нь стратегийн болоод геополитикийн шалтгаантай байв. Зөвлөлт засаг нуран унасан 1991 оноос Хойд Солонгосын гол хамтрагч нь Хятад болсон юм. Путин засаглалын үеэс буюу 2014 оноос хоёр улсын харилцаа харьцангуй ойр болсон гэж болох билээ.Хоёр орны төрийн удир­дагчдын дээд хэмжээний уул­залтыг дэлхийн томоохон хэвлэлүүд хэр­хэн тоймлосныг товчлон сийрүүлье.  

Guardian: Ким Жон Ун цөмийн хөтөлбөрөө дуусгавар болгоход В.Путин туслалцаа үзүүлнэ

  ОХУын Ерөнхийлөгч В.Путин “Хойд Солонгосын тал цөмийн хөтөлбөрөө дуусгавар болгоход аюулгүйн баталгаа хэрэгтэй” гэж хэллээ. Хоёр орны тэргүүнүүд одоогоор нэгдсэн мэдээлэл хийгээгүй байна. Харин шинжээчдийн үзэж буйгаар ОХУ Хойд Солонгост дипломат хамтын ажиллагаа болон эдийн засгийн тусламж үзүүлэх боломжтой юм. Өнгөрсөн хоёрдугаар сард Ханойд болсон дээд хэмжээний уулзалтаар Ким болон Трамп нар Солонгосын хойг дахь цөмийн хөтөлбөрийг зогсоох талаар ойлголцолд хүрч чадаагүй. Иймд энэ удаад хойдууд ОХУ-ыг АНУ-аас ирж буй эдийн засгийн хориг арга хэмжээнээс “хуурай гаргах” хамгийн чухал холбоотноо хэмээн зарлалаа.  

Time: Хойд Солонгосын эдийн засгийн хоригуудаас хамгаалахад ОХУ чухал үүрэгтэй

  Одоогоор Хойд Солонгост хүмүүнлэгийн болон санхүүгийн хямралын ямар нэг шинж алга. Гэвч зарим шинжээчийн дүгнэж буйгаар өнгөрсөн хэдэн жилийн турш тэднээр хориг арга хэмжээнүүд нь Кимийн гадаад валютын нөөцийг “ширгээж”, мөнгөн тэмдэгтээ амь бөхтэй байлгах шинэ зам хайхад хүргэжээ. “Хойд Солонгос амьдрахад ус, агаар хоёр л байхад хангалттай” гэж тэр хэлж байсан удаа бас бий. Ким Путинаас хэр хэмжээний туслалцаа хүссэн нь одоогоор тодорхойгүй байна. Сөүлд төвтэй Асан хүрээлэнгийн Бодлогын судалгааны газрын шинжээч Го Мюунг Хюн “Кимийн ОХУ-д хийсэн айлчлал 2011 оноос хойших анхны томоохон уулзалт боллоо. Өнгөрсөн хоёрдугаар сард Вьетнамд Ким Трамп нарын уулзалт бүтэлгүйтэхээс ч өмнө бүр эртнээс төлөвлөгдсөн байх магадлалтай”  гэжээ. Хориг арга хэмжээнүүдийг зөөллөж чадвал хоёр улсын хооронд худалдаа эдийн засгийн шинэ харилцаа бий болно гэж Го харж байна. Сөүлийн IBK эдийн засгийн судалгааны хүрээлэнгийн шинжээч Чо Бон Хюн “Хойд Солонгост нэг сая тонноос ч илүүтэй хүнсний тусламжийн хэрэгцээ байна. Тиймээс ОХУ хэдэн зуун мянган тонн үр тариа, гурил болон хүнсний зүйлээр туслах хүсэлтэй байгаа юм. ОХУ хойдуудад тусламж илгээх боломжтой ч үүнийгээ ихэнхдээ нууцлахыг зорьдог” гэжээ. Үүнээс гадна Ким Орос дахь хойд Солонгос ажилчдын тоог нэмэх хүсэлтэй байгаа аж. “Ким Путинаас Хойд Солонгос руу орох долларын урсгалыг дэмжихийг хүсэх өндөр магадлалтай” гэж Асан хүрээлэнгийн шинжээч Шин Беомчул хэлжээ. Түүний үзэж буйгаар Ким Путинээс хойд Солонгос жуулчдад богино хугацааны ажил эрхлэхэд нь туслах виза олгоход тусална гэж найдаж байгаа аж. Өнгөрсөн жилийн тавдугаар сард Өмнөд Солонгосын Засгийн газар “Хойд Солонгос 50 мянган ажилтнаа Хятад болон ОХУд ажиллуулахаар илгээсэн” гэж мэдэгдэж байв. Хориг арга хэмжээнүүд нь 2016 оноос хойш Ким цөмийн туршилтаа эхлэхтэй зэрэгцээд ээлж дараалан батлагдсаар ирсэн юм. Нийт 11 хориг арга хэмжээг АНУ дэвшүүлснээс газрын тос, далайн хүнс зэрэг нэр төрлийн бараанд тавьсан таван хоригийг цуцалсан билээ. Батлагдаад буй хоригууд нь хойд уулын гадаад худалдаанд онцгойлон сөргөөр нөлөөлж байна. Өнгөрсөн жил Хятадын Гаалийн газрын мэдээгээр Хойд Солонгосоос орж ирэх импорт 88 хувиар буурсан бол хойдуудад гаргах экспорт нь 33 хувиар багассан байна. Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин 2019.4.29 № 88 (6055)