С.УЯНГА
“Зууны мэдээ” сонин салбар, салбарын тэргүүлэгчид, шинийг санаачлагчдыг “Leaderships forum” буландаа урьж, Монгол Улсын хөгжлийн гарц, боломжийн талаар ярилцаж тэдний сонирхолтой шийдэл, санаануудыг уншигчиддаа хүргэдэг билээ. Энэ удаагийн зочноор Анагаах ухааны доктор, Эрчимт эмчилгээний тэргүүлэх зэргийн эмч М.Наранпүрэвийг урьж ярилцлаа.
Эрчимт эмчилгээний тусламж эрүүл мэндийн салбараас орхигдсон
-Эмнэлэгт биеийн байдал хүнд өвчтөн эмчлүүлэх ёстой гол цэг нь эрчимт эмчилгээ буюу манайхны хэлж заншсанаар Сэхээн амьдруулах тасаг. Эрчимт эмчилгээний тасаг нь олон эрхтэний дутагдалтай хүнд өвчтөнүүдийг эмчилж, оношилдог, техник технологийн дэвшлийг ашиглаж амин эрхтэнүүдийг эмчилдэг салбар юм. Гэтэл манайхан энэ тасагт зүрх нь зогсч буй өвчтөнийг хүлээн авч сэхээн амилуулдаг хэсэг л гэсэн ташаа ойлголттой. Угаас иргэдийн эрүүл мэндийн тусламжаас хүлээдэг гол хүлээлт нь яаралтай эсвэл амь тэнссэн үед эмнэлгийн тусламжийг шуурхай, чанартай авах юм. Энгийнээр тайлбарлахад, олгойн мэс заслын дараа хүндрэл гарахад эрчимт эмчилгээний тасагт эрхтэн системийг дэмжих бусад эмчилгээ хийснээр өвчтөний биеийн байдал сайжрах боломж бүрддэг. Ингэж хүнд өвчтөний амь насыг авардаг учраас дэлхий нийт ялангуяа, эмнэлгийн тусламж хөгжсөн улс орнууд энэ салбарт их хөрөнгө оруулж анхаарлаа хандуулж байна. Гэтэл манайд эсрэгээрээ. Яаралтай тусламж үнэ төлбөргүй, улсын төсвөөс санхүүжинэ хэмээн хуульд заах нэрийдлээр олон тусламжийг үнэгүйдүүлсэн. Үүнээс болж эрчимт эмчилгээний тусламж даатгалд хамрагдахгүй, бас төсвийн санхүүжилт ч тодорхойгүйгээс эмнэлгийн хамгийн их зардал гаргадаг, хасах баланстай салбар болсон. Яаралтай тусламж болон амь тэнссэн үеийн тусламж гэдэгт олон үйлчилгээ, тусламж, амь аврах эмчилгээ, оношилгоо хамаардгийн нэг нь эрчимт эмчилгээний тусламж байдаг тул энэ цогц тусламж үнэгүйдүүлж орхигдсон. Ганцхан жишээ хэлэхэд, 2015 онд хийсэн эрчимт эмчилгээний тусламж авч чадаагүй нас барсан тохиолдлуудыг Улаанбаатарын зургаан том эмнэлэг, зургаан дүүргийн эмнэлэг, есөн аймгийн эмнэлэгт хагас жилийн судалгаа хийсэн. Үүнээс харахад өвчтөнүүдийн 27 хувь нь энгийн тасагт нас барсан. Хэрэв тэднийг эрчимт эмчилгээний тасагт шилжүүлж зөв эмчилсэн бол 30 хувь нь буюу 54 хүний амийг аврах боломжтойг тогтоосон. Өөрөөр хэлбэл, эрчимт эмчилгээний тусламж хүртээмжтэй, чанартай бол зургаан сард 54 хүний амийг аврах бүрэн боломжтой байсан. Зургаахан сард шүү дээ. Хэдэн жилээр нь тооцвол ямар тоо гарахыг таашгүй. Эмнэлгийн тусламж авч чадалгүй нас барсан 54 хүн амьд байсан бол хөдөлмөрийн бүтээмж ямар байх вэ гэдгийг өртөг рүү шилжүүлж анхаарал татахыг оролдсон. Бодлого боловсруулагчид хүний амь насыг тоодоггүй юм бол мөнгөний тоог харах юм болов уу гэж бодсон. Магадгүй энэ тоо бага байж мэднэ. Хэрэв 54 хүн нас бараагүй бол 9.5 тэрбум төгрөгийн баялаг бүтээх байж гэсэн судалгаа гарсныг Эрүүл мэндийн яаманд хүргүүлсэн. Харамсалтай нь мөнгө ярьсан ч анзаарахгүй байна л даа.Эрчимт эмчилгээний тусламж даатгалаас санхүүждэггүй
-Эрчимт эмчилгээ хэвтэн эмчлүүлэх тасаг мөртлөө даатгалаас санхүүждэггүй. Зөвхөн эмчлүүлж байсан оношийн бүлгээр бусад тасгийн нэрээр даатгалын мөнгөө авдаг гэсэн үг. Тухайлбал, олгойн мэс засал 200 гаруй мянган төгрөг авдаг. Гэтэл олгойн хүндрэлтэй өвчтөний эмчилгээний зардал 200 мянгаас арав дахин их. Үлдсэн 1.8 сая төгрөг эмнэлэг болон хувь хүнээс гардаг. Бид эрчимт эмчилгээнд эмчлүүлсэн хүмүүст хэдэн төгрөгийн зардал гарч, хэдийг нь ар гэрээс нь гаргадаг талаар судалгаа хийсэн юм. Судалгаагаа нэгдүгээр эмнэлэг дээр суурилсан бөгөөд нэг өвчтөнд дор хаяж 2.9 сая төгрөг зарцуулдаг юм билээ. Энэ мөнгөний 200 мянган төгрөгийг даатгалын сангаас гаргадаг. Албан ёсны санхүүжилт төрөөс шийдэгдээгүй учраас үлдэгдэл 2.7 сая төгрөгийн багахан хэсгийг эмнэлгээс, ихэнх нь өвчтөний халааснаас гарч байна. Нэг үгээр хэлэхэд зардал өндөр, ямар ч орлогогүй учраас эмнэлэг эрчимт эмчилгээний тусламж үзүүлдэг ороо цөөлөх сонирхолтой. Тиймээс цөөхөн орон дээр азтай нь ч юм уу эсвэл үнэхээр зүрх зогсох агшинд л эрчимт эмчилгээнд шилжсэнээр тусламж оройтож авах нь элбэг. Гэтэл эмчилгээ үйлчилгээ сайтай хувийн эмнэлгүүдэд бол технологи, эм тарианы хүчээр нэг өвчтөний амийг аврахад 40-50 сая төгрөг зарцуулдаг юм билээ. Энэ бол хүнд өвчтөнийг эмчлэх буюу хүнийг хэвийн байдалд оруулахад шаардагдах дэлхийн дундаж үнэ гэж ойлгож болно. Би өөрөө хувь, хувьсгалын аль алинд нь ажиллаж байсан учраас энэ бол хүний амь настай тэнцэхүйц бодит өртөг гэж боддог. Ингээд бодохоор манай улсад яарч сандарсан, хүндэрсэн хүмүүст хамгийн түрүүнд туслах, анхан шатан дээр хүний амь аврах учиртай эрчимт эмчилгээний салбар ямар байгаа нь дэндүү харамсмаар санагддаг. Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний чанар талаас нь Америкаар жишээ авахад 100 ортой эмнэлэг байлаа гэхэд 20 ор нь эрчимт эмчилгээний ор байх стандарттай. БНХАУ болон Солонгос улс ч ижил. Хүнд өвчтөнд тусламж үзүүлэх бэлэн байдал болон аюулгүй байдлыг бүрдүүлж байж л эмнэлгийн тусламжийн аюулгүй байдлын тухай ярина шүү дээ. Гэтэл манай нэгдүгээр эмнэлэг 500 гаруй ортой байлаа гэхэд 100 нь эрчимт эмчилгээний ор байх ёстой атал одоо бол эрчимт эмчилгээний есөн ор л ажиллаж байна. Тиймээс санхүүжилтийн тогтолцоог нь сайжруулбал эмнэлгүүд аяндаа эрчимт эмчилгээний тусламжиндаа илүү анхаарал тавьдаг болно.БЛИЦ
Боловсрол: -БНХАУ-ын Анагаах ухааны их сургуульд хүний их эмч, Эрчимт эмчилгээний магистрын зэрэг хамгаалсан. Ажилласан байдал: -Улсын нэгдсэн төв эмнэлэг, Интермед эмнэлгийн Эрчимт эмчилгээний эмч, тасгийн эрхлэгчээр ажилласан. -Анагаахын ухааны их сургуулийн ЯТМСТ-д багш, МЯСЭ-т эрчимт эмчилгээний тасгийн эрхлэгч. -Анагаах ухааны доктор, Эрчимт эмчилгээний тэргүүлэх зэргийн эмч.