З.БАТЦЭЦЭГ
1923 оны арваннэгдүгээр сарын 20-нд Йоханнесбургийн ойролцоох Спрингс хэмээх жижиг уурхайн тосгонд төрсөн Надин Гордимер ХХ зууны уран зохиолын хамгийн чухал хүмүүсийн нэг болжээ. Түүний хүн төрөлхтөнд оруулсан хувь нэмрийг үгүйсгэх аргагүй. Түүний сүр жавхлант туульс нь Өмнөд Африкийн амьдралын гүн гүнзгий, нарийн төвөгтэй байдлыг илэрхийлдэг. Тэрбээр арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үзэл, шударга бус явдал өөрт нь ямар аюул учруулж байгааг мэдэж байсан тул түүний эсрэг амьдралаа зориулжээ.
Бага наснаасаа Надин ер бусын чадвартайгаа харуулсан. Тэрбээр Дарь эхийн хийдийн бага сургуульд суралцаж, есөн настайгаасаа зохиол бичиж эхэлсэн. Арван настайдаа зүрхний өвчтэй гэж оношлогдож, хувийн багштай гэртээ үргэлжлүүлэн боловсрол эзэмшсэн. Түүнийг 16 настай байхад нь Йоханнесбургийн форум сэтгүүлд "Маргааш дахин ирнэ" хэмээх анхны өгүүллэг хэвлэгджээ. Энэ бол түүний их сургуулиа орхисон уран зохиолын карьерын эхлэл байв.
Өмнөд Африкт 1940, 1950-иад онд арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах харгис бодлого болох апартейд байдал газар авчээ. Энэ хугацаанд эхлээд цагаан арьсаа давуу байдлын шинж тэмдэг гэж үздэг байсан Н.Гордимер өөрийн үзэл бодлыг гүн гүнзгий дахин бодож үзсэн.
Тэрбээр “Зохиолч хүн зохиолч байх ёстой... Би улс төрийн намд харьяалагдаж байгаагүй. Миний дайн бол хувь хүн" гэжээ.
Надин зохиолдоо хар арьстнууд болон цагаан арьстнуудын хоорондын соёлын оюун санааны ялгаа, арьс өнгөөр ялгаварлан гадуурхах үзэл хэр ихэссэн, өөр өөр арьстай хүмүүсийн гэрлэлтийг хориглосон тухай сэдвүүдийг байнга хөнддөг байв. Тэмцэлдээ хэчнээн аюултай байсан ч эцсээ хүртэл явна гэсэн санааг түүний бүтээлүүдээс тод харж болно. Гэсэн хэдий ч тэр энэ дайнд хэзээ ч ялахгүй гэсэн санааг бас тодорхой хэлсэн.
1964 онд Н.Гордимер сэтгүүлч Энтони Сэмпсонтой хамт Нельсон Манделад "Би үхэхэд бэлэн" хэмээх алдартай илтгэлийг бэлтгэхэд тусалсан. Тэр шүүх хурлын тэмдэглэлийг гадаадад нийтлэхийн тулд хөтөлдөг байв. Хэдийгээр тэдний хүчин чармайлт Н.Манделаг шоронгоос аварч чадаагүй Н.Мандела түүний номуудаас тайтгарлыг олсон. "Би Надин Гордимерын хориотой бүх зохиолыг уншиж, либерал цагаан арьстны мэдрэмжийн талаар их зүйлийг сурч байна" гэж хэлсэн байдаг.
Бүтээлээрээ Нобелийн шагналд удаа дараа нэр дэвшсэн Н.Гордимер 1991 онд энэ шагналыг хүртжээ. Түүний бүтээлүүд дэлхийн 40 хэл рүү орчуулагдсан нь дэлхий даяар түүний бүтээлийн нөлөөг харуулж байна.
Надин Гордимер 2014 оны долдугаар сарын 13-нд 90 насандаа Йоханнесбург дахь гэртээ хүүхдүүдийнхээ дунд өөд болжээ. Түүний өв уламжлал шударга ёс, хүн төрөлхтний тухай эргэцүүлэн бодоход урам зориг өгч, урамшуулсаар байна.
Эх сурвалж: www.polit.mn