Б.ДОЛЖИНЖАВ

2020-2021 оны хичээлийн шинэ жил эхлэх гэж байгаатай холбоотойгоор НИТХ-ын АН-ын бүлгээс өчигдөр мэдээлэл хийлээ.  Хэвлэлийн хуралд НИТХ-ын төлөөлөгч, АН-ын бүлгийн дарга М.Тулгат, НИТХ-ын төлөөлөгч Т.Батцогт, Ё.Цацралтуяа, Бүлгийн Зөвлөх Ц.Отгонбагана нар оролцсон юм. Тэдний байр суурийг хүргэж байна.

НИТХ-ын АН-ын бүлгийн дарга, төлөөлөгч М.Тулгат: Төсөвт тодотгол хийгээгүйгээс сурагчид хохирлоо

-Монгол Улсын Засгийн газар, Боловсрол шинжлэх ухааны яамнаас иргэдийн ажиллаж, хөдөлмөрлөхөд чөдөр тушаа болсон шийдвэрийг гаргаж, хүүхэд багачуудын сурч мэдэх эрхэд халдаж байгааг эсэргүүцэж байна. “Ковид-19”-ийн улмаас сургууль, цэцэрлэг хаагдаж сурагчид наймар сар хөл хорионд орж сурах эрх нь зөрчигдсөн. Гэтэл үүнийг шийдвэрлэх дорвитой арга хэмжээг Засгийн газар авахгүй байгаа талаар гомдол, санал эцэг эхчүүдээс тасралтгүй ирж байна. Тиймээс төсвийн тодотгол хийх замаар энэ асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэж болох талаар судалгаанд үндэслэн гаргасан саналыг дэвшүүлэх зорилгоор энэ хэвлэлийн бага хурлыг зарлалаа. Боловсролын талаар баримтлах бодлогод “Боловсрол тэгш хүртээмжтэй байх ёстой” гэж заасан байдаг. Гэтэл эрх баригчид, салбарын яамнаас  хоёр  настай 33650 хүүхдийг цэцэрлэгт хамруулахгүй байх шийдвэр гаргасан. Өнөөдөр нийслэлд төрийн өмчийн 241, хувийн өмчийн 434, нийт 675 цэцэрлэг үйл ажиллагаа явуулж байна. Нэг хүүхдэд ноогдох талбай 1-1.5 метр квадрат байхаар тооцож, нэг бүлэгт 20-25 хүүхэд авахаар болсон. Энэ шийдвэрийн улмаас зөвхөн  хоёр настнууд төдийгүй, 3-5 настай 27598, нийт  61248 хүүхэд цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй болж, сурах, хөгжих эрхээ хасууллаа. Энэ 61 мянган хүүхдийн 40 орчим мянган эцэг эхийн аль нэг нь тогтвортой ажил хийх, орлого олох боломжгүй болж байгаа  нь бидний санааг зовоосон асуудлын нэг болоод байна.  Үндэсний статистикийн хорооноос гаргасан мэдээллээр  нэг хүний дундаж цалинг нэг сая төгрөгөөр тооцоход ганцхан сард 40 тэрбум төгрөгийн орлого  тасалдаж байна.  Хамгийн багадаа дундаж цалинг 500 мянгаар бодоход 20 тэрбум төгрөгийн орлого тасалдаж байгаа юм.  Хүүхэд харах үйлчилгээний хууль баталж, журам батлагдсан ч сүүлийн дөрвөн жил хэрэгжсэнгүй. Судалгаагаар, өнгөрсөн хичээлийн жилд Улаанбаатар хотод хүүхэд харах үйлчилгээ эрхэлдэг 180 байгууллагад 1900 хүүхэд хамрагдсан байна. Эдгээр хүүхдэд ногдох хувьсах зардал нь сарын 123 мянган төгрөг байсан буюу  улсын төсвөөс 2.5 тэрбум төгрөгийг гаргасан байна. Тиймээс хүүхэд харах үйлчилгээний төвийн тоог нэмэгдүүлж, цэцэрлэгт хамрагдаж чадаагүй нийт хүүхдийн 20-50 хувийг хамруулахад улсаас 6-15 тэрбум төгрөг гаргах шаардлагатай. Мөн хүүхэд харах үйлчилгээг өргөжүүлснээр 2448-6120 ажлын байр шинээр бий болох боломжтой.Эдийн засаг уналтад орж ,төсөв тасрах нь гэдгийг УИХ  дахь АН-ын бүлэг, Нийслэл дэх АН-ын бүлэг эрт мэдэж төсөвтөө тодотгол хийгээчээ, тэвчиж болох зардлаа танаачээ гэдгийг нэгдүгээр сараас сануулсан.  Гэтэл сонгууль болох гэж байгааг далимдуулан Засгийн газар тодотгол хийгээгүй. Үүний үр дүнд сургууль, цэцэрлэгийн насны хүүхдүүд, бизнес эрхлэгчид, эцэг эхчүүд хохирлоо. Тиймээс НИТХ-ын АН-ын бүлгээс 40832 эцэг эхийг ажиллах нөхцөл боломжоор хангах,  хоёр настай 33650 хүүхдийг хувийн цэцэрлэг болон хүүхэд харах үйлчилгээнд хамруулах боломжийг олгох, хувийн цэцэрлэгүүдийн сул орон тоог бүрэн ашиглаж, хувьсах зардал болон хоолны мөнгийг орон нутгийн төсвөөс олгох, байгууллагын дэргэдэх цэцэрлэгийн тоог нэмэгдүүлэх бүрэн боломжтой гэж харж байна.

НИТХ-ын төлөөлөгч Т.Батцогт: Төр захиргааны  ордонг 97 тэрбум төгрөгөөр барьсан

- Нийслэлийн төсөв 2016 онд  600 гаруй сая төгрөг байсан.  Сүүлийн дөрвөн жилд 100 саяар нэмэгдүүлсээр байгаад 2020 онд нэг их наяд төгрөг болсон. Нийслэлийн татвар төлж байгаа иргэдээс бүрдүүлсэн энэ төсвийг зөв зохистой эрэмблэн зарцуулж, нийслэлээ эрүүл, аюулгүй хот болгох боломж байсан. Төрийн өмчийн сургууль, цэцэрлэг хүртээмжгүйгээс болж эрх барьж байгаа МАН, ЗГ, БШУЯ хоёр настнуудыг авахгүй гэсэн шийдвэр гаргасанд бид харамсаж байна.  Энэ жилийн төсөвд тусгасан үр ашиггүй, шаардлагагүй, хэмнэж болох зардлуудаа танаж төрийн өмчийн сургууль, цэцэрлэггүй хороонд сургууль, цэцэрлэг барих боломж байсан.  Сүүлийн гурав хоног МАН-аас зохион байгуулалттайгаар нийслэлийн түгжрэлийг бууруулахын тулд  төр захиргааны байгууллагыг хотын зах руу нүүлгэх гэж байна гэсэн нэрэн дор  шинээр баригдсан төр захиргааны байр руу  нүүх асуудлыг ярьж эхэлсэн. Гэтэл энэ  төрийн нийтийн төр захиргааны  ордон нь 97 тэрбум төгрөгөөр баригдсан. Тавилга, эд хогшлоо нэмээд 99 тэрбум төгрөгийн өртөгтэй. Хэрэв энэ барилгыг бариагүй бол  71 цэцэрлэг эсвэл  30 сургууль  барьж хоёр настнуудаа бүрэн хамруулах, 3-4 настнуудаа бүгдийг нь цэцэрлэгт хамруулах боломжтой байсан.  Дарга нар зөвхөн өөрсдийнхөө ая тухтай ажиллах нөхцөлийг хангах үүднээс ирээдүй болсон сургууль, цэцэрлэгийн насны хүүхдүүдийг гэрт нь үлдээлээ. Үүний улмаас эцэг эхчүүд ажлаа хийж чадахгүйд хүрч  эдийн засгийн их хохирол амсаж байна.

Мөн Зүүн Хойд Азийн бизнес аялал жуулчлалын соёл санхүүгийн төвд болох арга хэмжээний зардалд жилд гурван тэрбум төгрөг баталдаг. Сүүлийн дөрвөн жилийн хугацаанд 12 тэрбум төгрөгийг  энэ арга хэмжээнд зарцуулахаар батлаад үрээд дууссан. МАН 2016 онд Улаанбаатар хотыг аз жаргалтай хот болгоно гэсэн мөрийн хөтөлбөр дэвшүүлж сонгуульд ялсан. Дөрвөн жилийн хугацаанд аз жаргалтай хотын индексийг тодорхойлоход   дөрвөн тэрбум төгрөг зарцуулсан. Энэ бол тэвчиж, хэмнэж болох зардал юм. Энэ зардлыг  боловсролын салбар дахь сургууль цэцэрлэгт зарцуулсан бол хоёр настнууд бүгд  цэцэрлэгт хамрагдаж чадахгүй нөхцөл үүсэхгүй байх сан. Эдийн засаг хүнд нөхцөл байдалтай байна гэж улс даяараа ярьж байна. Гэтэл хэсэг дарга нарын тансаглал хэрээс хэтэрч, шинэ бүтэц байгуулж, орон тоо нэмж байна. НЗДТГ, НИТХ хоёр дарга нарт зориулсан автомашины  түлшинд  жилд 450-500 сая төгрөг,  дөрвөн жилийн хугацаанд 1.8 тэрбум төгрөг зарцуулсан. Энэ бол бидний тооцоо судалгаан дээр үндэслэн гаргаж ирсэн тоо, баримт. Жил бүрийн төсөв дээр эдгээр зардлаа танаачээ гэсэн санал  гаргадаг. Гэвч харамсалтай нь МАН олонхийн саналаар  энэ  үргүй зардлуудыг баталж, эдийн засгийг хүнд байдалд оруулж байна. Өнөөдөр УИХ дээр улсын төсвийн тодотголыг хэлэлцэж байгаа. Энэ тодотгол дээрээ  бидний ярьсан үргүй зардлыг хасаад хамгийн хэрэгцээтэй байгаа ажлуудад зарцуулах хэрэгтэй. 

НИТХ-ын төлөөлөгч Ё.Цацралтуяа: МАН-ын “Аз жаргалтай хот” мөрийн хөтөлбөр хэрэгжсэнгүй

-Улаанбаатар хотод цэцэрлэггүй 16 хороо, сургуульгүй 31 хороо байна. Гэтэл МАН-ын “Аз жаргалтай хот” мөрийн хөтөлбөрийн 4.1.1-т сургуулийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр нийслэлд 50 сургуулийн барилгыг өргөтгөх буюу шинээр барьж, сургуулиудыг  хоёр ээлжинд бүрэн шилжүүлнэ. 4.1.2-т цэцэрлэгийн хүртээмжийг нэмэгдүүлэх чиглэлээр “Жаргалтай үрс” төсөл хэрэгжүүлэх, хороо бүрийг цэцэрлэгтэй болгож, СӨБ-д хамрагдалтын түвшинг 85 хувьд хүргэж, хүүхдийг хөгжүүлэх зардлыг нэмэгдүүлнэ гэж заасан ч биелээгүй. Энэ жил нийслэлд төрийн өмчийн 148, хувийн өмчийн 118 сургуульд 319 мянган хүүхэд суралцана. Эдгээрийн 175 мянга 900 нь эцэг эхчүүд нь сургуульд нь хүргэж өгч авдаг 1-5 ангийн хүүхэд байна. Цар тахалтай холбоотойгоор БШУЯ-наас гаргасан тушаалаар  сурагчдын хичээллэх хугацаа богиноссон.  Хүүхдээ хүргэж өгчихөөд 2-3 цагийн дараа аваад буцаад эцэг эхчүүд ажилдаа явах шаардлагатай болчихоод байна.  Засгийн газраас есдүгээр сарын 21-нээс таван өдөр танхимаар хичээллүүлэхээр бэлтгэл ажлыг хангаж байна гэж мэдээлсэн. Гэтэл нэгнээс эхлүүлэх, 21-нээс эхлүүлэх хоёрын хооронд ямар ч ялгаагүй. Түгжрэл ихтэй энэ үед эцэг эхчүүдийг бухимдуулсан ийм шийдвэр гаргасныг ойлгохгүй байна. Тиймээс есдүгээр сарын нэгнээс таван өдрөөр танхимаар хичээллүүлээчээ гэсэн саналыг гаргаж байна. Хүүхдүүд сурч хүмүүжихээс гадна сонгон, дугуйланд хичээллэх боломж нь хомс, өдөр өнжүүлэх төв дутмаг байна. Бидний судалснаар нийслэлд өнгөрсөн оны байдлаар 227 өдөр өнжүүлэх төв ажиллаж 4540 хүүхэд хамрагдсан байна. Өдөр өнжүүлэх төвүүдийн тоог нэмэгдүүлж сурагчдын 10-30 хувийг хамруулахад 8.8-26.6 тэрбум төгрөг шаардлагатай. Хүүхдүүдийн гэртээ том хүнгүйгээр  өнгөрүүлэх хугацаа ихсэх тусам осолд өртөх, дэлгэц, цахимд донтох магадлал  нь ихэсдэг.  ГССҮТ-өөс мэдээлснээр энэ оны эхний долоон сарын байдлаар 623 хүүхэд түлэгдэж,  304 хүүхэд зам тээврийн ослын улмаас  гэмтсэн байна.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2020.8.28 БААСАН № 166 (6391)