З.БАТЦЭЦЭГ

1. Ихэнхдээ муу зуршлуудад тамхи татах, архи уух, мөрийтэй тоглоом тоглох зэрэг орно. Гэхдээ энэ бол бүрэн жагсаалт биш. Муу зуршилд таныг аз жаргалтай, сэтгэл хангалуун амьдрахад саад болж, эрч хүчийг чинь булааж байгаа ашиггүй бүх зүйл орно. Энэ бол эрүүл бус амьдралын хэв маяг, ТВ шоу, ухаалаг гар утсанд донтох, дэлгүүр хэсэх болон бусад сул талууд юм.

2. Оросуудын 44 хувь нь муу зуршилтай гэдгээ хүлээн зөвшөөрдөг. Бараг хүн бүр амьдралынхаа янз бүрийн үед үүнтэй тулгарсан байдаг. Хүн бүр нэг бус удаа өөрсдөдөө муу зуршлаасаа ангижрах амлалт өгдөг. Бид даваа гарагаас (сарын эхэнд юм уу шинийн нэгэнд) тамхинаас татгалзаж, спортоор хичээллэж, нойроо хэвийн болгоно гэж амлана. Гэхдээ ихэнхдээ өөртөө амласанаас цааш явдаггүй.

3. Энэ нь тархи хэрхэн ажилладаг тухай юм. Мэдрэл судлал, хүний зан үйлийн лабораторид ажилладаг Sber-ийн мэргэжилтнүүдийн тайлбарласнаар аливаа зуршил нь тархи бие махбодийн хүчийг аврах оролдлого. Дадал зуршлын талаарх мэдээлэл нь хүний биологийн нэг төрлийн кэш болох суурь зангилаанд хадгалагддаг. Тархи энэ өгөгдлийг боловсруулахад бараг ямар ч энерги зарцуулдаггүй. Тиймээс хүн хор хөнөөлтэй ч гэсэн зуршилтай үйлдэл хийхдээ тааламжтай мэдрэмжийг мэдэрдэг бөгөөд үүнгүйгээр стресст ордог. Иймээс өчүүхэн санаа зовсон ч олон хүн тамхи эсвэл бусад муу зуршлаасаа татгалзаж чаддаггүй.

4. Би муу зуршилтай гэдгээ баттай мэднэ. Тэднээс салах боломжтой юу. Энэ нь боломжтой, гэхдээ эхлээд та өөрийгөө зөв бэлтгэх хэрэгтэй. Сэтгэцийн эмч-наркологич Виталий Холдин хувийн урам зоригийг хөгжүүлэхээс эхлэхийг зөвлөж байна. Юуны өмнө өөрөөсөө асуу, муу зуршилгүй бол таны амьдрал хэрхэн өөрчлөгдөх вэ. Жишээлбэл, чихэр, согтууруулах ундаа худалдаж авахгүй байж хэр их мөнгө хэмнэх боломжтойг тооцоол. Эсвэл тогтмол дасгал хийснээр эрүүл мэндээ хэрхэн сайжруулахаа төсөөлөөд үз дээ. Эмчийн хэлснээр, хүсэл эрмэлзэлээ цаасан дээр бичихийг зөвлөж байна. Ингэснээр таны сайн сайхан амьдралын мөрөөдөл биелэх магадлал өндөр болно.

5. Муу зуршлаасаа хурдан салах боломжтой юу. Дадал зуршлаас салах нь цаг хугацаа шаарддаг гэдгийг хүлээн зөвшөөр. Тамхи татах, архи уух, хэт их хоол идэх, мөнгө үрэх, хумсаа хазах зуршил гэх мэт бидний юу ярьж байгаа нь хамаагүй. Бид тэвчээртэй байх хэрэгтэй. Энэ зуршлаасаа аажмаар татгалзах хэрэгтэй. Жишээлбэл, та өдрийн турш хэдэн аяга кофе уудаг. Гэхдээ илүүдэл кофеин нь биед хортой. Энэ тохиолдолд эхлээд том аяганы оронд дунд зэргийн, дараа нь жижиг аягыг сонгоод дараа нь кофег цайгаар сольж болно. Гэхдээ гэнэт татгалзвал сайн зүйл тохиолдохгүй. Энэ нь цочромтгой байдал, сэтгэлийн түгшүүр, нойргүйдэл, муу сэтгэлийн байдалд хүргэдэг. Үүний эсрэгээр муу зуршил нь улам бүр сонирхол татахуйц болж, тархи стрессийг даван туулах энгийн арга болж хувирна. Тиймээс өөрийгөө хатуу хязгаарлалтад оруулахгүй байх, хортой зүйлээс аажмаар татгалзах нь чухал юм. Эхлээд өдөөн хатгасан нөхцөл байдлаас зайлсхийх нь дээр. Жишээлбэл, та архи бага уухаар шийдсэн бол эхлээд чимээ шуугиантай үдэшлэгээс зайлсхийх нь дээр.

6. Муу зуршлаасаа салах гэж хэд хэдэн удаа оролдсон ч үр дүнд хүрсэнгүй. Би яах ёстой вэ. Битгий цөхрөөрэй. Таны зуршлаас ангижрах төлөвлөгөө яагаад бүтэлгүйтсэнийг сайтар судалж үзээрэй. Магадгүй таны урам зориг хангалтгүй байсан эсвэл та хүч чадлаа хэтрүүлсэн байж магадгүй юм. Бодол санаагаа шинжлэхийг зөвлөж байна. Эцсийн эцэст бид хуучин зүйлээ дахин хийх шалтаг хайх дуртай. “Өнөөдөр би сүүлчийн удаа бялуу иднэ, маргаашнаас зөвхөн салат иднэ”, “Цаг агаар муу байгаа тул би гүйхгүй”, “Би цэвэрлэгээ хийхгүй. Муухай ааштай байна"... Бид эдгээр бүх бодлыг хянаж, ямар тохиолдолд амьдралаа өөрчлөхийг үнэхээр хүсэхгүй байгаагаа ойлгох ёстой.

7. Муу зуршлаа сайн зүйлээр солих нь дээр гэж хэлдэг. Энэ үнэн үү. Тиймээ үнэн. Үйл ажиллагааг өөрчлөх нь таныг шинэ зүйл рүү шилжихэд тусалж, татагдах шинж тэмдгүүдийн магадлалыг эрс бууруулдаг. Гэхдээ бид танд дахин сануулъя, тэвчээртэй байгаарай. 21 хоногийн дотор шинэ зуршилд суралцаж болно гэсэн домог байдаг ч эрдэмтэд үүнийг аль хэдийн няцааж, энэ бүхэн тухайн хүнд даалгасан ажлын цар хүрээнээс шалтгаалдаг болохыг тогтоожээ. Сэтгэл судлалын шинжлэх ухааны доктор, "Психодеми" төслийн үүсгэн байгуулагч Мария Данинагийн хэлснээр шинэ ур чадварыг хөгжүүлэхэд ихэвчлэн 18-254 хоног шаардлагатай байдаг. Мэдээжийн хэрэг, таны бодлыг өөрчилдөг нарийн төвөгтэй зуршилд хэдэн сар зарцуулах шаардлагатай болно. Мөн та энгийн зүйлд илүү хурдан дасч чадна. Шинэ зуршилтай болох нь бүр уйтгартай байх болно гэдгийг анхаарч үзэх хэрэгтэй. Эцсийн эцэст, үүнийг хийхийн тулд та дасах хүртлээ хүссэн үйлдлээ дахин дахин давтаж дасгах хэрэгтэй болно. Даалгавраа хөнгөвчлөхийн тулд өөрчлөлтийг хөнгөвчлөхийн тулд өөртөө тав тухтай нөхцлийг бүрдүүлэхээ бүү мартаарай. Энэ хугацаанд нэмэлт стресс байх ёсгүй. Та хангалттай унтаж, сайн идэж, шаардлагагүй асуудалд дарамт учруулахгүй байх хэрэгтэй.

8. Эрүүл зуршлыг амьдралдаа хэрэгжүүлэхэд юу туслах вэ. Эрдэмтэд энэ асуултад аль хэдийн хариулсан. Профессор, сэтгэл зүйч Марк Траверс хэлэхдээ, хэрэв та тархины ассоциатив холболт үүсгэх чадварыг ашиглавал зуршил хурдан тогтдог. Шинэ үйлдлийг оюун санааны хувьд өөр нэг үйлдэлтэй холбох шаардлагатай бөгөөд үүнийг хийх нь гарцаагүй. Өглөөний цайны өмнө дасгал хийх, ажлын дараа алхах, унтахынхаа өмнө унших гэх мэт. Мартахаас зайлсхийхийн тулд утсандаа сануулагч тохируулаарай. Өөр нэг чухал зүйл бол аажмаар юм. Хэрэв та спортоор хичээллэхээр шийдсэн бол таван минутын турш бие халаалт хийж,  хоолноос шууд татгалзаж болохгүй. Нэгэнт дасчихвал удаан бэлтгэл хийнэ. Жижигхэн алхам бүртээ өөрийгөө магтаж, шагнахаа бүү мартаарай. Дасгалыг илүү тааламжтай болгохын тулд дасгалын сайхан хувцас худалдаж аваад дуртай хөгжмөө сонсоорой. Сэтгэл судлаачид энэ зуршлаа аль хэдийн тааламжтай сэтгэл хөдлөлийг төрүүлдэг зүйлээр бэхжүүлэхийг зөвлөж байна. Жишээлбэл, хүнд дасгал хийсний дараа та амттай зүйл идэхийг зөвшөөрч болно. Мэдээжийн хэрэг, хязгаартай.

9. Хичээгээд байхад юу ч бүтэхгүй бол яах вэ. Хамгийн гол нь цөхрөлгүй байх явдал юм. Хэрэв та хуучин зуршлаа хаяж, шинэ зуршлыг бий болгож чадахгүй бол юу нь болохгүй байгаа талаар бодох хэрэгтэй. Магадгүй та хэт их ачаалал авсан байж магадгүй. Энэ тохиолдолд та ачааллыг багасгах хэрэгтэй. Эсвэл та өөртөө буруу сэдлийг бий болгосон. Тэгвэл та хүлээлтийн түвшинг бууруулж, жижиг үр дүнд хүрэх хэрэгтэй. Хүн бүр өөрийн гэсэн онцлогтой байдаг. "Хүн бүр дадал зуршилтай байдаг тул үүнд шаардагдах хугацаа өөр өөр байх болно. Ашигтай зуршил таны хүссэнээр хурдан тогтохгүй бол цөхрөх шаардлагагүй. Энэ үйл явц нь хуримтлагдах нөлөөтэй" гэж сэтгэл засалч, клиник сэтгэл судлаач Евгений Гиберт хэлэв.

10. Ямар нэгэн заль мэх байна уу. Мэдээж. Хамгийн чухал эрүүл зуршлуудын нэг бол эрүүл мэнддээ анхаарал тавих, тэр дундаа бие махбодийг тогтмол шалгаж байх явдал юм. Тогтмол үзлэг хийж хэвших нь зүйтэй (олон өвчнийг эрт үе шатанд илрүүлэхэд тусалдаг цогц үзлэг). Мөн гэр бүлийн гишүүд, найз нөхөд, танилуудынхаа дэмжлэгийг олохыг хичээ. Хамтдаа сайн зуршлуудыг хэрэгжүүлэх нь амжилтанд хүрэх боломжийг тань мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлэх болно. Гэхдээ хамгийн чухал зүйл бол юу ч хэрэглэж байсан ашигтай зуршилтай болохдоо зөв алхам болгондоо өөрийгөө магтахаа бүү мартаарай. Тэгээд бүх зүйл бүтнэ.

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин

2024 ОНЫ ЕСДҮГЭЭР САРЫН 30. ДАВАА ГАРАГ. № 189 (7433)