Баярмэндийн ДОЛЖИНЖАВ

COVID-19 цар тахлын анхны тохиолдол БНХАУ-ын Хубэй мужийн Ухань хотод бүртгэгдсэн тэр өдрөөс хойш гурван жил гаруй хугацаа өнгөрлөө. Шинэ төрлийн коронавирусын анхны тохиолдол 2019 оны арванхоёрдугаар сарын 10-нд Хятадад бүртгэгдэж байв. Энэ цагаас хойш өнөөдрийн байдлаар дэлхийн 231 улсад COVID-19-ийн 666.6 сая тохиолдол бүртгэгдэж, 6.7 сая хүн амиа алдлаа. Ийн гурван жил гаруйн хугацаанд БНХАУ олон сар үргэлжилсэн хөл хорио, бүх нийтийг хамруулсан шинжилгээ, олон төрлийн хязгаарлалтыг хэрэгжүүлсний дараагаар энэ оны нэгдүгээр сарын 08-наас хилээ нээхээр болсноо зарлав. Дэлхийн эдийн засгийн салбарт томоохон байр суурь эзэлдэг Хятад улс хилээ нээх болсон нь олон улсын анхаарлыг ихээр татаж байна. 

Нээлттэй хил баярлуулах биш халдварын тархалт улс орныг айлгав

Энэ сарын 8-наас бүх улсын иргэн ямар нэгэн хөл хорио, хязгаарлалтгүйгээр БНХАУ руу нэвтэрнэ. Харин зорчихоос 48 цагийн өмнө өгсөн PCR шинжилгээний сөрөг хариутай байх шаардлагатай. Вакцинд хамрагдсан гэрчилгээ шаардахгүй юм байна. Тус улс 2020 оны гуравдугаар сард анх хилээ хааж байв. Үүнээс хойш Хятад руу нэвтэрсэн зорчигчид урьдчилан бэлдсэн төрийн байгууламжуудад тусгаарлагдаж байсан юм. Тодруулбал, одоогийн байдлаар Хятад улс руу очсон гадаадын иргэд таван өдөр төрийн захиргааны байранд тусгаарлагдаж, гурван өдөр гэртээ тусгаарлагдах журам үйлчилж байна. Хэрэв Хятадад амьдардаггүй бол найман өдрийн турш  улсын тусгаарлах байранд байх юм.

Ийн Хятад хилийн хоригоо сулруулсан ч бусад улс орнууд халдвараас болгоомжилж Хятадаас ирэх зорчигчдоос шинжилгээний хариу шаардана гэдгээ ээлж дараалан зарлав. Тухайлбал, Итали, Япон, Тайвань, Энэтхэг, Америк, Малайз тэргүүтэй орнууд Хятадаас ирэх иргэдээс заавал сөрөг шинжилгээний хариу шаардах юм. Харин Австрали болон Их Британи Хятадын халдварын нөхцөл байдлыг судалж байгаа бөгөөд одоогоор аяллын ямар нэгэн шинэ журам гаргаагүй байна.
Хятадад өдөрт COVID-19-ийн 5000 тохиолдол бүртгэгдэж, энэ тоо цаашид хурдацтай нэмэгдэж нэг саяд хүрнэ гэсэн урьдчилсан таамаглалыг шинжээчид дэвшүүлсэн нь улс орнуудыг айдаст автуулаад байгаа юм. Өнөөдрийн байдлаар тус улсын эмнэлгүүдийн ор дүүрч, иргэд нь шаардлагатай эм тариагаа авахад хүндрэл үүссэн хэмээн “BBC” агентлаг мэдээлэв. 

АНУ-ын тухайд Хятадын эрх баригчдын мэдээлж байгаа COVID-19-ийн халдварын тоон мэдээллийн үнэн бодит байдалд эргэлзэж байгаа тул энэ Хятад, Хонгконг, Макаогоос ирэх аялагчдаас шинжилгээний сөрөг хариу шаардана гэдгээ лхагва гарагт зарласан юм.  Энэ үеэр Америкийн Халдварт өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, хянах төв /CDC/ “Хилээр орж ирэх иргэдээс шинжилгээний хариу шаардах нь халдварын тархалтыг сааруулж, шинэ хувилбараас сэргийлэхэд тустай” гэж мэдэгдэв.
Харин Хятадын Гадаад хэргийн яам “COVID-19-ийн эсрэг журам нь шинжлэх ухааны үндэслэл дээр суурилсан байх ёстой. Барууны хэвлэлүүд нөхцөл байдлыг хэт дэвэргэж байна. Манай улсын цар тахлын нөхцөл байдал бидний хяналтад бий” хэмээн хариу мэдэгдэл хийлээ. Үүний дараа Хятадын иргэд “Барууны орнуудын шаардаж байгаа шинжилгээний хариу Хятад руу ирж байгаа иргэдэд тавьсан хязгаарлалттай харьцуулахад сүртэй зүйл биш” хэмээн өөрсдийн сэтгэгдлээ “Weibo” дээр бичжээ.

Аялал жуулчлалын салбар нь дахин сэргэх үү

Цар тахлаас өмнө БНХАУ аялал жуулчлалын томоохон бүс нутаг байв. Энэ сарын 8-наас хилээ нээсэн ч нислэгийн тоо хязгаарлагдмал, олон хүн гадаад паспортоо шинэчлэх шаардлагатай зэргээс шалтгаалан тус улсын аялал жуулчлалын салбар сэргэх эсэх нь тодорхой бус байна. Тодруулбал, Япон улс Хятадаас ирэх зорчигчдоос шинжилгээний сөрөг хариу шаардаж, шинжилгээний хариу эерэг гарвал долоо хоног тусгаарлахын сацуу Хятадаас хүлээн авах болон тус улс руу нисэх онгоцны тоог хязгаарлаж эхлэв.

Европын комисс Эрүүл мэндийн аюулгүй байдлын хороогоо пүрэв гарагт хуралдуулж, Хятадын халдварын тоог бууруулахад чиглэсэн Европын холбооны зохистой арга хэмжээний талаар хэлэлцжээ. Энэ үеэр 2019 оны сүүлч 2020 онд халдварын тархалтын гол цэг болж байсан Итали улс “Хятад улсад вирусын шинэ хувилбар тархсан эсэхийг илрүүлэх, хяналтаа сайжруулах нь бидний эхний алхам байх ёстой” хэмээн байр сууриа илэрхийлжээ. Тус улсын эрх баригчдын мэдээлснээр арванхоёрдугаар сарын 26-нд Хятадаас Италийн Милан хот руу очсон зорчигчдын 52 хувиас COVID-19-ийн халдвар илэрсэн гэж “CNN” мэдээлэв. Үүнээс гадна эдгээр зорчигчдын 15-аас нь омикрон хувилбар илэрсэн гэж Италийн Ерөнхий сайд Жоржиа Мелони дээрх хуралдааны үеэр мэдэгджээ. Тэрбээр цааш үргэлжлүүлэн “Европын холбооны бусад улс орон ч Хятадаас ирэх иргэдээс шинжилгээний сөрөг хариу шаардах ёстой. Учир нь Итали ганцаараа ийм арга хэмжээ хэрэгжүүлэх нь үр дүнгүй” хэмээн ярьсан байна.

Эдийн засгийн хямрал “тэг-ковид” бодлогоо цуцлахад хүргэв

БНХАУ хилээ нээх шийдвэрээ зарласан нь Ши Жиньпинийн “Тэг-Ковид” бодлого дууссаныг илтгэлээ хэмээн шинжээчид үзэж байна. Ихэнх улс орон цар тахалтай дасан зохицож амьдрах сонголтыг хийсэн ч Хятад хөл хорио, бүх нийтийн шинжилгээ гэсэн хатуу бодлогуудыг үргэлжүүлсээр байсан билээ. Үүнээс үүдэн эдийн засаг хямарч, иргэдийн амьжиргааны түвшин буурснаас томоохон хэмжээний эсэргүүцлийн жагсаал арваннэгдүгээр сард болсонтой холбоотойгоор хөл хориогоо өнгөрсөн сарын 07-ноос үе шаттай сулруулсан юм.

Эргэн сануулвал, гурван жил орчим үргэлжилсэн бүх нийтийн шинжилгээ, хөл хорио, хязгаарлалт, иргэдийн маршрутыг хянах цахим систем, эдийн засгийн хүндрэлтэй нөхцөл байдал гэсэн хэд хэдэн шийдвэрийг эсэргүүцсэн иргэд арваннэгдүгээр сарын 26,27-нд ардчилал, эрх чөлөөнийхөө төлөө жагссан юм. Тэд хязгаарлалтын эсрэг бэлгэ тэмдэг болох юу ч бичээгүй хоосон бичгийн цаас барин зогсож “Хүний эрх, эрх чөлөөг бидэнд олгооч”, “Ши Жиньпин огцор”  хэмээн хашгирч байлаа.

Жагсаалд нэгдсэн Шанхай хотын иргэд хоёр сарын турш хатуу хөл хорионд орж, хоол хүнс, эм,хэрэгсэл болон бусад шаардлагатай зүйлсээ  ч авах эрхгүй байсан учир тэдний уур бухимдал дээд цэгтээ хүрсэн гэж ажиглагчид дүгнэж байв. Олныг хамарсан энэ жагсаал Ухань, Чэнду, Гуанжоу хотод үргэлжилж, дан ганц хөл хориог цуцлахыг шаардаад зогсохгүй улс төрийн эрх чөлөө олгохыг уриалж, зарим иргэд гадагш гарахыг хориглосон хаалтыг даван гудамжинд гарч жагссан билээ. Мөн Цинхуа, Пекин зэрэг томоохон их сургуулийн оюутнууд жагсаалд нэгдсэн байдаг.

Энэ талаар Жоржиагийн их сургуулийн профессор Мариа Репникова “Сүүлийн 20 орчим жилд болсон дотоодын жагсаалаас өөр хүрээний жагсаал боллоо. Өмнөх жагсаалууд орон нутгийн нийгэм, эдийн засгийн асуудлуудад төвлөрч, захирагчаа огцрохыг шаарддаг байв. Харин энэ удаагийн жагсаал COVID-19-ийн хөл хорионоос үүдэлтэй бухимдлаа Засгийн газрын удирдагчдад илэрхийлж, олныг хамарч хүрээгээ тэллээ” гэж ярьсан юм. Ийн хямарсан эдийн засгийг дахин сэргээхийн тулд халдварын хурдацтай тархалтыг үл харгалзан хилээ нээж байгаагаа БНХАУ-ын ерөнхийлөгч Ши Жиньпин зарлалаа.

Эх сурвалж: "Зууны мэдээ" сонин

2023 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 6. БААСАН ГАРАГ. № 4 (6989)