З.БАТЦЭЦЭГ

Бүгд найрамдахчууд Конгрессын доод танхимын сонгуулиар Ардчилсан намынхныг цөөн саналаар тэргүүлж байна.

Арваннэгдүгээр сарын 8-ны сонгуулиар Төлөөлөгчдийн танхимын 435 суудлыг бүгдийг нь хувиарлана. Шинжээчдийн үзэж байгаагаар Бүгд найрамдахчууд үнэмлэхүй олонхийн суудал авах боломжтой байсан. Гэсэн хэдий ч арваннэгдүгээр сарын 9-ний өглөө гэхэд бут цохино гэсэн итгэл найдвар биелсэнгүй гэж Associated Press тэмдэглэв. Харин ч Ардчилсан намынхан бүгд найрамдахчуудын найдаж байсан хэд хэдэн тойргийг авч үлдээд зогсохгүй, заримыг нь өрсөлдөгчдөөсөө “булааж” чадлаа.

Одоогоор Бүгд найрамдахчууд тэргүүлж байгаа ч төсөөлж байсан шигээ итгэлтэй биш байна. AP агентлагийн урьдчилсан тооцоогоор Ардчилсан нам Төлөөлөгчдийн танхимд 172 суудалтай хэвээр байгаа бол Бүгд найрамдахчууд 199 суудалтай хэвээр байна. Бусад хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийн тооцоолол өөр: Ройтерс 173-198, CNN 178-199 суудалтай байна гэж үзжээ.

Танхимд хяналт тавихын тулд аль нэг нам 218 мандат авах шаардлагатай бөгөөд хэд хэдэн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн үзэж байгаагаар Бүгд найрамдахчууд илт давуу ялалт байгуулах тухай ярихад эрт байна- олон мужид нэр дэвшигчдийн хоорондын зөрүү хамгийн бага байна.

Хэдийгээр Төлөөлөгчдийн танхим дахь Бүгд найрамдахчуудын удирдагч Кевин МакКарти өөдрөг үзэлтэй байгаа бөгөөд “Заануудын нам” Төлөөлөгчдийн танхимыг эргүүлэн авна гэж аль хэдийн мэдэгдсэн. Түүний өрсөлдөгч, Ардчилсан намын гишүүн, доод танхимын дарга Нэнси Пелоси ялагдлаа хүлээн зөвшөөрөхгүй байгаа.

Ялагчийг тодруулахын тулд хоёр дахь шатны санал хураалт явуулах шаардлагатай байж магадгүй

100 суудлын 35-ыг нь авч байгаа Сенатад Бүгд найрамдахчууд олонх болж, дээд танхимд хяналт тавихад нэмээд ганцхан мандат авахад хангалттай байсан. Гэвч урьдчилсан тооцоогоор тэд эсрэгээрээ нэг суудал алдсан байна. Пенсильвани мужид Ардчилсан намаас нэр дэвшигч Жон Феттерман, тэтгэвэртээ гарч буй Бүгд найрамдах намын сенатор Пэт Тумигийн суудлын төлөөх өрсөлдөөнд ялалт байгууллаа. Түүний өрсөлдөгч алдарт зүрхний мэс засалч, телевизийн хөтлөгч Мехмет Оз байсан бөгөөд тэрээр анхны мусульман сенатор болох боломжтой байсан ч Ж.Феттерманд 130 мянга гаруй санал алджээ.

Ардчилсан нам танхимд хяналтаа хэвээр үлдээх эсэхээс хамаарах Сенатын 35 суудлын 4-ийн хувь заяа хараахан тодорхой болоогүй байна. Пенсильванид ялагдсаны дараа Бүгд найрамдахчууд Ардчилсан намаас хоёр суудлыг булааж авах хэрэгтэй. Ялангуяа Жоржиа мужид байдал хурцадмал байна: Бүгд найрамдах намын гишүүн Хершел Уокер болон одоогийн Ардчилсан сенатор Рафаэль Уорнок хоёрын хоорондын зөрүү маш бага тул хоёр дахь шатны санал хураалт явуулах боломжтой.

АНУ-ын ихэнх завсрын сонгуульд одоогийн ерөнхийлөгчийн нам ялагдал хүлээсээр ирсэн.

Одоогийн ерөнхийлөгчийн нам ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацаанд болдог завсрын сонгуулиар Төлөөлөгчдийн танхимд суудалаа бараг үргэлж алддаг. Энэ нь Дэлхийн 2-р дайнаас хойшхи 19 удаагийн завсрын сонгуулийн 17-д нь тохиолдсон юм. Шинжээчдийн үзэж байгаагаар Ж.Байдены засаг захиргаа ховор азтай хүмүүсийн тоонд орох магадлал багатай юм.

Санал хураалтын өмнө Ардчилсан намынхан Конгресст төдийлөн олонхи болж чадаагүй нь ч нөхцөл байдлыг ээдрээтэй болгож байна. Сенатад тэд 100 суудлын 50-ийг, дээр нь Конгрессын дээд танхимыг тэргүүлж, Ардчилсан намд олонхи болсон Дэд ерөнхийлөгч Камала Харрис байна. Төлөөлөгчдийн танхимд "илжигнүүд" ч гэсэн бага зэрэг давуу талтай: Бүгд найрамдах намынхан 212-ын эсрэг 220 суудал.

Үүний зэрэгцээ сонгуулийн эцсийн үр дүн хэд хоног, бүр хэдэн долоо хоногийн дараа ч тодорхой болж магадгүй: энэ нь саналын хуудсыг тоолох хугацаа, мужуудад сонгууль явуулах журамтай холбоотой.

Бүгд найрамдах болон Ардчилсан намын төлөөлөгчдийн хоорондох гол тэмцэл зургаан мужид өрнөв

Конгрессын олонхийн төлөөх гол тэмцэл Аризона, Жоржиа, Мичиган, Невада, Пенсильвани, Висконсин мужуудад өрнөв. Уламжлал ёсоор эдгээр мужуудад нэр дэвшигчдийн хоорондын ялгаа хамгийн бага байдаг тул тэднийг "эргэлзээтэй" эсвэл "ягаан" гэж нэрлэдэг (Ардчилсан ба Бүгд найрамдах намын өнгөний холимог- хөх, улаан). 2020 оны сонгуулиар Ж.Байден эдгээр мужийн тавад нь сонгогчдыг Ардчилсан намын талд урвуулж чадсан. Энэ удаад бүгд найрамдахчууд зарим байр сууриа эргүүлэн авах боломжтой.

Энэ удаагийн сонгуулиар америкчууд зөвхөн конгрессын гишүүдэд төдийгүй муж улсын захирагч, орон нутгийн хууль тогтоох байгууллагын гишүүд болон ерөнхий прокурор, төрийн нарийн бичгийн дарга зэрэг гол албан тушаалтнуудад саналаа өгөх ёстой. Үүнээс гадна үр хөндөлтийн эрхийг зохицуулах, марихуаныг хууль ёсны болгох асуудлаар олон нийтийн санал асуулга хэд хэдэн мужид болно.

Конгрессын хоёр танхим ялагдах нь Ж.Байдены засаг захиргааны ажлыг ноцтойгоор хүндрүүлнэ.

Ардчилсан нам сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд хоёр танхимд олонх болсон нь тус намд Ерөнхийлөгч Жо Байдены санаачилгын ихэнхийг саадгүй хэрэгжүүлэх боломжийг олгосон юм. Завсрын сонгуульд ялагдах нь ерөнхийлөгчийн үлдсэн хоёр жилийг ихээхэн хүндрүүлнэ гэж Ж.Байден өөрөө ч хүлээн зөвшөөрдөг. "Хэрэв бид Төлөөлөгчдийн танхим болон Сенатаа алдвал энэ нь аймшигтай хоёр жил болно" гэж тэрээр өнгөрсөн долоо хоногт Чикагод болсон хувийн арга хэмжээний үеэр хэлсэн гэж CNN мэдээлэв. Гэсэн хэдий ч Ж.Байден илүү өөдрөг таамаглалыг олон нийтэд хуваалцсан: тэрээр Ардчилсан намынхан Сенатад ялалт байгуулж чадна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлсэн ч Төлөөлөгчдийн танхимын сонгуульд хүндрэлтэй байгааг хүлээн зөвшөөрөв.

Нэг танхимд ч олонхийн саналаа алдах нь Ж.Байдены засаг захиргаанд ноцтой цохилт болно. Бүгд найрамдах намын конгрессменүүд Цагаан ордны аливаа санаачилгад бүх талаар саад учруулах бөгөөд шүүх, хяналтын хороонд удирдах албан тушаалыг авах тул Ж.Байдены засаг захиргаа болон ерөнхийлөгчийн хүү Хантерын эсрэг мөрдөн байцаалт эхлүүлэх боломжтой. Хэрэв Конгрессын хоёр танхим "улаан" болвол Бүгд найрамдахчууд өөрсдөө хуулийн төслийг баталж, Ж.Байденыг Дээд шүүхэд нэр дэвшигчдийг хааж, Ерөнхийлөгч асан Дональд Трампын эсрэг хэрэг үүсгэхээс сэргийлнэ.

Бүгд найрамдах намын хүчтэй ялалт нь 2024 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд “Заануудаас” нэр дэвшигчийг ялах үндэс суурийг тавьж магадгүй юм. Хамгийн тод өрсөлдөгч болох Д.Трамп арваннэгдүгээр сарын 15-нд болох завсрын сонгуулийн дараахан хамгийн өндөр албан тушаалд дахин нэр дэвших бодолтой байгаагаа зарлах төлөвтэй байна.

Эх сурвалж: www.polit.mn