Н.МӨНХЖИН
Дөрвөн орны курд үндэстнүүдийн 39 намын төлөөлөгчид Иракийн хойд нутагт чуулж тусгаар улсаа байгуулах мөрөөдлөө дахин хэлэлцэж байна. Хэд хоногийн өмнө энэ хурлыг угтаж Туркийн Диярбакир хотноо курд үндэстний томоохон жагсаал болсон юм. Их хурлыг Иракийн хойд нутаг дахь курдуудын лидер Масуд Барзани тэргүүлж байна.
Турк, Ирак, Сири, Иран дахь курдуудын 39 намын элч төлөөлөгчид Курдистан улсыг байгуулах эртний хүсэл мөрөөдлөө биелүүлэх боломжийн талаар ярилцаж байгаа аж. Иракийн Курдистаны нийслэл гэгддэг Эрбил хотод болж буй хурлаас Аугаа Курдистан улсыг байгуулах нь зөв гэсэн тунхаг бичгийг батлан гаргажээ. Харин хэзээ энэ аугаа улс гүрнийг байгуулахыг зааж өгсөнгүй. Арабын ертөнцөд өрнөсөн Арабын хаврын дуулиан, үймээнийг ашиглан тусгаар улсаа байгуулах үйл хэргээ эхлүүлэх ёстой гэдэг дээр оролцогчид санал нэгдсэн байна.
Улс төрийн талаас нь үзвэл, курдууд өнөөдөр түүхэндээ байгаагүй ашигтай давуу талыг олж аваад байгаа билээ. Ирак дахь Курдистаны автономит бүс нутгийн эдийн засаг нефть, байгалийн баялгийнхаа ачаар цэцэглэн хөгжиж, Иракийн бусад нутгийг бодвол үндэстэн, шашин хоорондын мөргөлдөөнийг тогтоон барьж чадсан юм. Иргэний дайны хөлд нэрвэгдсэн Сири улсад үндэстний цөөнх болсон курдууд анх удаа толгойгоо өндийлгөж, автономит эрхийн зах зухаас атгаж аваад байна. Туркийн курдууд олон аравны турш нээлттэй тэмцэл явуулсны эцэст зарим эрх чөлөөгөө хүлээн зөвшөөрүүлэхээр Анкаратай хэлэлцээ хийж байгаа юм. Гагцхүү Иранд л курдуудын хувь заяа “хувилбаргүй” харагдаж байгаа аж.
Түүхийн хувьд, колончлогч хүчирхэг гүрнүүд геополитикийн ашиг сонирхлын үүднээс хил хязгаарыг хуваасан тул ийнхүү золгүй хувь заяатай учирсан хэмээн курдууд үздэг. Гэвч курд үндэстэн дотроо хагаралдан бужигнаж байсан нь хувь заяанд нь муугаар нөлөөлжээ. Либерал, марксист, шашныг үл тоомсорлогч, лал, шууд терроризмийг сонгосон улс төрийн хүчин гээд курдууд дотор байхгүй бүлэг, нэгдэл гэж алга. Гадаад, дотоодын нөлөө, хуваагдал, бутрал, үл ойлголцлын улмаас Курдистан улсыг байгуулах хүсэл зориг бүтэшгүй мөрөөдөл болон хувирах шахсан үе бий билээ.