З.БАТЦЭЦЭГ

“Polit” хуанли: “Төрсөн өдөр” буландаа нэгдүгээр сарын 8-нд төрсөн эрхмүүдийн нэг болох Элвис Преслиг онцоллоо. Америкийн дуучин, жүжигчин, ХХ  зууны  хамгийн алдартай, амжилттай дуучдын нэг.

Э.Пресли 1935 оны нэгдүгээр сарын 8-нд ядуу гэр бүлд төрсөн. 11 нас хүрэхдээ төрсөн өдрөөрөө гитар авчээ. Эцэг эх нь түүнд мөрөөдөж байсан дугуйг нь авч чадаагүй учраас түүнд гитар бэлэглэжээ. Залуу Элвисийн дүрд сайн муугийн гайхалтай хослол байсан. Тэрээр хулигаан, босогч байсан бөгөөд тод өнгийн хувцас өмсөж, эцэг эхээ айлгасан үс засалттай байсан. Түүний шүтээн нь Жеймс Дин байв. Үүний зэрэгцээ гүн шүтлэгтэй байсан (мөн амьдралынхаа сүүлчийн өдрүүдийг хүртэл хэвээр байсан) бөгөөд эцэг эхтэйгээ сүмд тогтмол явдаг байв. Сургуулиа төгсөөд ачааны машины жолоочоор ажиллаж эхэлсэн. Түүний анхны пянзыг гаргахад түүнд дөрвөн доллар зарцуулсан нь ээжийнх нь төрсөн өдрийн бэлэг байв.

Элвисийг Sun Records-оос Сэм Филлипс сонссон. Сэм үргэлж "Хэрэв би хар хүн шиг дуулах цагааныг олвол би сая доллар олох байсан" гэж хэлдэг байсан. Ийнхүү Элвисийн ууртай, хүчирхэг, тачаангуй үзүүлбэрүүд эхэлсэн. Шоу бизнесийн машин ажиллаж эхэлсэн бөгөөд Элвис хурдан од болов. Элвисийн үзүүлбэрүүд нь үзэгчдийг ялангуяа эмэгтэйчүүдийг татах увидастай гэмээр. 1955 онд "Хурандаа" хочит Том Паркер Элвисийн менежер болжээ. Тэр жилдээ Э.Пресли АНУ-ын хамгийн том дуу бичлэгийн компаниудын нэг болох RCA Records-тэй гэрээ байгуулж, ээждээ бэлэглэсэн анхны Кадиллак (ягаан) машинаа худалдаж авсан байдаг.

Элвисийн тайзан дээр гарсан дуулиан шуугиантай үйлдэл нь эхэндээ дэлхий нийтийг эгдүүцүүлсэн. Хэдда Хоппер түүнийг "бүх залуу охидод заналхийлсэн зүйл" гэж нэрлэсэн. Гэвч хожим нь түүний талаарх бодлоо өөрчилж, Холливудын үдэшлэгийн нэгэнд Элвистэй хамт хүртэл бүжиглэжээ. Элвис "Элвис-Пелвис" гэх мэт бүх төрлийн хочоор шагнагдсан бөгөөд дэлхийн бүх номлогчид номлолдоо сүүлчийн үгээр түүнийг харааж байсан. Жишээлбэл, Билли Грэхэм охиноо хаа нэгтээ Элвистэй уулзахыг хүсэхгүй байгаагаа хэлсэн байдаг.

Э.Пресли үүнд маш их гомдож, маш их санаа зовж байв. Түүний бүтээл яагаад шашны зүтгэлтнүүдийн асар их халдлагад өртөж байгааг тэр ойлгосонгүй. Элвис сүмийн хөгжим, шашны дууг өөрийн хөгжмийн үндэс гэж үргэлж үздэг байв. Ээжтэйгээ ярилцахдаа Элвис өөрийнхөө зөв гэдгийг батлахыг оролдсон. Тэрээр түүнд "Би дуулахдаа ямар ч бэлгийн түрэмгийлэл мэдэрдэггүй. Хэрвээ яг тэдний хэлж байгаа шиг байсан бол би аль хэдийн ямар нэгэн бэлгийн маньяк болж аль хэдийн эмнэлэгт хэвтэх байсан". 1955 онд нэгэн тоглолтынхоо үеэр Элвис тайзан дээр хөдлөхийг хориглож, микрофоны өмнө зүгээр л зогсож байгаад дуулахаас өөр аргагүйд хүрчээ.

1956 он гэхэд тэрээр анхны саяаа хийсэн. 1957 онд тэрээр эцэг эх, эмээгээ Мемфис дэх 23 өрөөтэй шинэ байшин болох Грейсланд руу нүүлгэжээ. Удалгүй Элвис шоу бизнесийн түүхэн дэх хамгийн өндөр цалинтай хөгжимчин болжээ. Элвис Пресли амьдралынхаа туршид нэг сая гаруй долларын орлого олжээ. Элвис Эд Салливаны шоунд оролцоход 54 сая америкчууд уг нэвтрүүлгийг үзсэн байна. Элвисийн телевизийн рейтинг АНУ-ын Ерөнхийлөгч Эйзенхауэрынхаас өндөр байлаа.

1961-1967 он хүртэл Э.Пресли хэзээ ч тайзан дээр гараагүй. Тэрээр Америкийн армид хоёр жил алба хааж, дараа нь Холливудын кинонд идэвхтэй тоглож эхэлсэн. 1967 оны сүүлээр Э.Пресли дахин телевизийн дэлгэцэн дээр гарч, Христийн Мэндэлсний Баярын тоглолт хийж, 1968 онд дахин идэвхтэй концертын үйл ажиллагаа явуулж эхлэв.

Америкт Э.Преслиг "Рок-н-роллын хаан" гэх Юм уу эсвэл зүгээр л "Хаан" гэдэг. Хэдийгээр тэр энэ жанрын анхны дуучин биш байсан ч рок-н-роллыг алдаршуулсан. 1950-иад оны дундуур Sun Records-д анхны бичлэгээ хийсэн рокбилли төрүүлж, кантри болон блюзийг хослуулсан хүн юм. Э.Преслигийн карьерын эргэлтийн цэг нь хөгжмийн киноны хоцрогдсон хэв маягаас салсан анхны телевизийн концерт (1968) байв. 1969 онд найман жилийн завсарлагааны дараа тэрбээр концертын үйл ажиллагаанд эргэн орсон нь түүний дараагийн карьерын гол онцлог болсон (Лас Вегаст жил бүр хийх тоглолт, АНУ даяар аялан тоглолт). 1973 онд "Хавайгаас Алоха" телевизийн хоёр дахь концертыг хиймэл дагуулаар олон улсад цацсан.

Америк мөрөөдлийн энэхүү амьд биелэлд өөр нэг тал бий. Элвис бараг шөнийн амьдралын хэв маягийг удирддаг байсан тул өдрийн цагаар асар олон тооны хамгаалагчидгүйгээр хаана ч гарч чадахгүй байв. Тэрээр оюун санааны хувьд тэнцвэргүй хүн болж хувирсан бөгөөд ямар ч хайхрамжгүй хэлсэн үг, үйлдэлд түүний уурыг хүргэдэг болов. Элвис "Мемфисийн мафи" хочтой өмнөд нутгийн дотны найзуудаараа өөрийгөө хүрээлүүлсэн байв. Тэд Элвис гэж нэрлэсэн "хаан"-ын бие хамгаалагч, туслах үүрэг гүйцэтгэсэн. Грейсланд жинхэнэ шорон болж, Элвис амьдралынхаа ихэнх хугацааг тэндээ өнгөрөөж, амьдрал нь улам хачирхалтай болжээ.

Элвисийн амьдралд хар тамхи нэвтэрч, декстрин хэрэглэж эхэлсэн. Түүний зарим найзууд Элвисийг "алхдаг эмийн сан" гэж нэрлэдэг байв. Элвис асар их хэмжээний мансууруулах бодисыг янз бүрийн хэлбэрээр хэрэглэсэн, тэр ууж, өөрөө тарьдаг байв. Э.Пресли амьдралынхаа сүүлийн жилүүдийг хар тамхины манан дунд өнгөрөөсөн. Тэрээр эрүүл мэндийн асуудалтай байсан бөгөөд маш их жин нэмсэн. Элвисийн шүтэн бишрэгчид үүнийг мэдээд маш их гунигтай байв. рок-н-роллын хаан бүх л мөнх бус хүмүүс шиг хөгшрөх эрхгүй байсан.

1977 оны наймдугаар сарын 16-нд Элвис Пресли гэрийнхээ угаалгын өрөөнд нас барсан байдалтай олджээ. Тэрээр зүрхний шигдээсээр нас баржээ. Тэр 42 настай байсан. Элвис хар тамхи хэтрүүлэн хэрэглэсний улмаас нас бараагүй гэж үздэг ч түүний цуснаас 10 төрлийн эм илэрсэн байна.

АНУ-ын Ерөнхийлөгч Картер Элвис Преслигийн дурсгалд зориулан "... Тэр бол дэлхий дахинд манай агуу улсын эрч хүч, бослого, хошин шогийн мэдрэмжийн бэлэг тэмдэг байсан" гэж хэлсэн. Элвисийн үхэл нь олон нийтийн сэтгэцийн эмгэгийг үүсгэсэн. Олон эмэгтэйчүүд түүний сүнсийг хайрладаг гэж ярьдаг. Мемфис дэх Элвисийн гэрийн өмнөх зүлгэн дээр ухаан алдаж унасан эмэгтэйчүүд дүүрэн байсан. Тэд Элвис Пресли байхгүй ертөнцөд амьдрахыг хүссэнгүй.

Э.Преслигийн олон намтар судлаачид түүний амьдралын хамгийн агуу хайр нь түүний ээж Глэдис байсан гэж үздэг. Амьдралынхаа туршид тэрээр зөвхөн хүүгийнхээ төлөө амьдарсан. 1958 онд түүнийг нас барахад Элвис зүрх нь эмтэрч, ухаан орох гэж нэлээд удсан.

Элвисийн амьдралд ээжээсээ гадна өөр нэг агуу хайр байсан. Элвис Германд алба хааж байхдаа Присцилла Болие хэмээх америк офицерын 14 настай охинтой танилцжээ. Тэрээр аавд нь Силлаг Германаас Грейсланд руу нүүхийг зөвшөөрөхийг ятгаж чаджээ. Силла Элвисийн гэрт амьдарч, Мемфис дэх католик шашны сургуулиудын нэгэнд суралцаж эхлэв.

Элвисийн нарийн бичгийн даргын хэлснээр тэрээр Германаас Мемфис рүү буцаж ирснийхээ дараа шууд 15 настай Силлатай унтаж эхэлсэн байна. Хэдэн жилийн дараа Силла өөрөө Элвистэй бэлгийн харьцаа нь эхнэр, нөхөр болохоосоо өмнө эхэлсэн гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн. Харин Элвис хайр дурлалын харилцаагаа үргэлжлүүлсэн хэвээр байв. Тэрээр Холливудад байнга зочилдог байсан бөгөөд Анн Маргрет, Жульетта Проус, Тюздей Уэлд зэрэг олон тооны амрагуудтай байв.

Элвис Присциллатай 1967 онд 21 нас хүрэхэд нь гэрлэжээ. Яг есдүгээр сарын дараа охин Лиза Мэри мэндэлжээ. Тэдний гэр бүлийн амьдрал эхэндээ аз жаргалтай байсан боловч дараа нь эхнэр, нөхөр хоёрын харилцаанд анхны хагарал гарч ирэв. Присцилла эргэн тойронд нь "Мемфис мафи"-ын царайг байнга харахаас залхаж байлаа. Тэр Грейсландад амьдрахаас залхаж, заримдаа нөхрөө хэдэн долоо хоног уулздаггүй байв.

Таван жил гэрлэсний дараа Присцилла өөр хүнд дурлаж, явах болсноо Элвисэд хэлэв. Элвисийн өрсөлдөгч нь Присциллад каратэ заадаг Майк Стоун байв. Тэд 1973 онд салсан. Гэрлэлтээ цуцлуулсны дараа Присцилла хоёр сая доллар авчээ. Гэр бүл салалтын ажиллагаа харьцангуй жигд явагдсан ч Элвис маш их гомдсон байв. Тэрээр хар тамхи, эмэгтэйчүүд, ажил, хоол хүнсээр тайтгарлыг хайж эхлэв. Присциллагийн дараах Элвисийн амьдрал дахь хамгийн чухал харилцаа бол 1972 онд Теннесси мужийн мисс Линда Томпсонтой үерхсэн явдал юм. Загвар өмсөгчөөр ажиллаж байсан Өмнөдийн энэ гоо бүсгүй Элвисийг хайрлаж, түүнд үнэхээр үнэнч байв. Тэрээр Грейсланд руу нүүж, тэнд хэдэн жил амьдарсан. Гэсэн хэдий ч тэрээр Элвисийн үнэнч биш занг тэсхээ болиод түүнийг орхиод явжээ.

Хаан бүх алдар нэрийг үл харгалзан туйлын өөртөө итгэлгүй, их эмзэг хүн байсан.

Эх сурвалж:www.polit.mn