З.БАТЦЭЦЭГ

А.Чеховын мэндэлсний 165 жилийн ой нэгдүгээр сарын 29-нд тохиосон. А.Чеховын намтар, уран бүтээлийг маш нарийн судлагдсан байдаг. Эмнэлгийн оношилгоо, улс төрийн үзэл бодол, зүрх сэтгэлийн асуудлаас эхлээд театрын уран бүтээлийн тоо гээд ямар ч асуултаар интернетэд нэвтэрч ороход л бүх зүйлд хариулт байдаг. Олон тооны судалгаа, дурсамж ном бичигдсэн. Гэхдээ А.Чеховтой ойртож, түүнийг ойлгохыг хичээх хамгийн сайн арга бол захидал юм. Хэдэн мянга захидал байдаг. А.Чехов найз нөхөд, гэр бүл, хамтран ажиллагсад, эхнэртээ юу бичсэн бэ?. Энэ тухай Чеховын намтарч Алевтина Павловна Кузичеватай ярилцсаныг орчуулан хүргэж байна.

-А.Чеховын захидлын өв хэр агуу вэ?

-Өнөөдрийг хүртэл дөрвөн мянга таван зуу орчим нь мэдэгдэж, хэвлэгдсэн байна. Мянга таван зуу гаруй нь хадгалагдаагүй, олдоогүй гэж бүртгэгдсэн байдаг. Гэхдээ намтар судлаачдын үзэж байгаагаар "Чеховын асар олон тооны захидал тодорхойгүй хэвээр байгаа".

Өнгөрсөн зууны үйл явдлууд, гэрээслэл, цагаачлал, Чеховын хаягласан хүмүүсийн хайхрамжгүй байдал зэрэг нь үүнд нөлөөлсөн. А.Чеховын И.И.Левитанд бичсэн захидал, жүжигчин П.М.Свободин, Д.С.Мейерхольд, Д.С Мережковский, эмч нарт, хамт олондоо гээд ойрын болон холын хүрээний олон үеийн хүмүүст бичсэн захидлууд ор сураггүй алга болсон. А.Чеховын гэр бүл, найз нөхөд, олон танилуудтайгаа бичсэн захидал харилцаанаас харахад түүний бүх захидал бидэнд ирээгүй байна

Алевтина Кузичева

-Гэсэн хэдий ч Чеховын захидал асар их юм. Тэр өөрийнхөө болон бусад хүмүүсийн захидлын талаар ямар сэтгэгдэлтэй байсан бэ?

-А.Чехов захидалдаа хэд хэдэн дүрмийг баримталдаг байв. Юуны өмнө захидалд заавал хариулдаг. Тиймээс "Би хариулах гэж яарч байна .." гэж захидлаа байнга эхэлдэг.

Хоёрдугаарт, бусад хүмүүсийн захидлыг эмх цэгцтэй хадгалдаг. Тэр энэ тухайгаа том ах Александртаа бичсэн захидалдаа хошигносон байдаг. "Хүндэт ах минь! Архиваа цэгцлэхдээ би захидлуудыг зохих бүлэгт ангиллаа. Зохиолчдын захидлыг зохиолчийн захидал, ахан дүүсийн ойр дотны хүмүүс гэж ангилдаг. Таны захидлуудын тухайд би зохиолчийнх юм уу, ахан дүүсийн гэж хаана ангилахаа мэдэхгүй байна. Зохиолчийн сэтгэлийг чинь гомдоохгүйн тулд <...> Та ядуу, архичин учраас таны захидлыг өргөдөл гэж ангилах нь зүйтэй гэж үзлээ" хэмээн хошигнон бичсэн байдаг. Оны сүүлээр А.Чехов захидлуудыг байнга ангилж, уутанд хийдэг байв.

Өөр нэг чухал дүрэм. А.Чехов амьд ахуйдаа захидлуудыг нь хэвлүүлэхийг зөвшөөрөөгүй бөгөөд хэвлэн нийтлэгчид хамгийн эрхэм чухал саналыг тавьсан ч татгалздаг байв. Энэ нь 1896 онд Азов мужийн сонинд зөвхөн А.Чеховын зохиолч, орчуулагч, хэвлэгчдээс хүлээн авсан номнуудын гарын үсэг, бичээсийг нийтэлж, Таганрог хотын номын санд шилжүүлсэн явдал байв. А.Чехов хотын даргад бичсэн захидалдаа "үргэлжлүүлэн ном илгээх" зөвшөөрөл хүссэн байна.

Энэ бол хувийн захидал байсан. А.Чехов сонины эрхлэгчид захидал бичжээ. Би “Энэ эелдэг бус эрхмийн захидалд гарын үсэг нь орсон хүмүүсээс” түүнийг болон номын сангийн захиргааг буруутгахгүй байхыг хүссэн.

А.Чехов нийтлэлч А.С.Пругавинд бичсэн захидалдаа бүр ч тодорхой ярьсан. 1900 онд тэрээр Самара мужид өлсгөлөнд нэрвэгдсэн хүмүүст туслах тухай тэмдэглэл бэлтгэж, хандив цуглуулахад оролцсон А.Чеховын захидлыг нийтлэхийг хүсчээ.

А.Чехов зохиолчийн эрхэм зорилгыг үнэлж, "зөвхөн сэтгэл зүйн шалтгаанаар" гэж татгалзав. “Хэвлэх нь намайг ирээдүйд хязгаарлах болно. Дараа нь би захидал бичихдээ надад хэвлэлд зориулж бичиж байгаа мэт санагдах тул эрх чөлөөтэй байхаа болино". Тэр татгалзсан хариугаа түүнд тусламж, сайн сайхныг хүсэн ерөөж, "Чамайг чин сэтгэлээсээ хүндэтгэж, хайрлаж байна" гэсэн гарын үсэгтэй бичжээ.

-А.Чехов бусдын захидлыг хадгалахдаа захидлуудынхаа хувь заяаны талаар бодож байсан уу?

-А.Чеховын энэ талаар хийсэн мэдэгдэл нь өөрийгөө шоолж, дооглож байна. 1886 онд тэрээр залуу насандаа бага хэмжээний мөнгө авдаг байсан найз М.М.Дюковскийд бичжээ. “Агуу зохиолчийн дахин нэг гарын үсэгтэй болохын тулд би танд бичиж байна... 10-20 жилийн дараа та энэ захидлыг 500-1000 рублиэр зарж болно. Би чамд атаархаж байна. <...> Гэсэн хэдий ч, хэрэв танд <...> одоо 25 үнэгүй рубль байгаа бол өнгөрсөн саруудын жишээг дагаж, надад тодорхой бус боловч богино хугацаанд өгөөч, учир нь одоо надад урам зориг, уран зохиолын алдар нэрээс өөр зүйл алга, харин түлээгүй бол хүйтэн байна. Таны нутаг нэгтэн А.Чехов" гэсэн байдаг.

-А.Чехов өөрөө олон захидал авдаг байсан уу?

-Эдгээр нь хэдэн мянгаараа. Тэрээр 1899 онд Ялтагийн үед захидал харилцаа нь түүний амьдралд шийдвэрлэх хүчин зүйл болсон үед хошигносон байдаг.  "Надад ажил хэргийн болон ажлын бус захидал маш их ирдэг. Би хариулж чадахгүй байна <…> Хэрэв хариулбал өглөөнөөс орой болтол ширээний ард суух хэрэгтэй. Шууданчин гомдоллож, гайхаж байна" гэж.

-Энд алдагдал, үл мэдэгдэх хувь тавилан байна уу?

-Маш их! Зарим хүмүүсийн хүсэлтээр М.П.Чехов захидлыг тэдэнд буцаажээ. А.С.Суворины захидлуудын нууц нь ямар үнэ цэнэтэй вэ? Тэдний 300 гаруй нь Суворин Чеховын захидлыг гэр бүлд нь буцааж өгч, өөрийхөөгөө буцаан авсан байдаг. Тэр эдгээр захидлыг зарим үеийнхний бодож байсанчлан устгасан уу, Суворины гэр бүлд хадгалагдаж байсан уу, гэр бүлийн архиваас бусад баримт бичгийн хамт алга болсон уу, эсвэл Европын архивын аль нэгэнд суурьшсан эсэх нь тодорхойгүй байна. Гэнэт гарч ирнэ гэдэгт итгэлтэй байна.  

-Тэд Чехов, Суворин хоёрын харилцааны түүхэнд ямар нэг зүйл нэмэх болов уу?

-Нэг захидал ч гэсэн гэрэл гэгээ тусгаж, харилцаа холбоог тодруулж, одоог хүртэл үл мэдэгдэх зүйлийг илчилж чадна. В.А.Серов зураач Н.П.Ульяновт, А.Чеховын хөргийг хараад "Чехов баригдашгүй" гэж хэлсэн байдаг. Харамсалтай нь Серов өөрөө нөхцөл байдлын улмаас Чеховын усан будгаар хийсэн жижиг хөрөг л үлдээж чадсан нь шинжээчдийн үзэж байгаагаар Чеховын агуу дотоод хүч чадал, өөрийгөө хянах чадвар, бусад хөрөгтэй адилгүй.

Чеховын захидлууд нь хүний ​​өвөрмөц бие даасан байдлыг хадгалж үлдсэн байдаг.

А.Чеховын гэр бүл

-Энэ түүний өдрийн тэмдэглэл мөн үү?

-Онцгой. Тэрээр нэгэн зэрэг А.Чеховын тухай болон бичиж буй хүнийхээ талаар ямар нэг зүйлийг хэлдэг. А.Чехов ер бусын ажиглагч байсан тул захидлынхаа талаар андууралгүйгээр захидалдаа хүний ​​​​хамгийн сайн сайхныг хэлдэг байв.

-А.Чеховыг намтар судлаачид байнга хаалттай, дуугүй хүн байсан гэж үздэг. Тэр уур хилэн,  цөхрөлийн үеийг туулсан уу?

-А.Чехов маргаанд, хүсээгүй хүлээлт, сэтгэлээ уудлан ярилцах дургүй байв. Үүний нотолгоо бол Александрын согтуугаар шуугиан тарьсны дараа хорин настай Чеховын ахдаа бичсэн захидал юм. "Би Антон Чехов, энэ захидлыг бүрэн ухамсартай, тайван байхдаа бичиж байна. <...> Та дор хаяж 100,000 удаа хайртай хүн байсан ч би <...> чамайг доромжлохыг тэвчихгүй. <...> "Согтуу байсан ч" хэн нэгний толгойг баастах эрхгүй гэдгийг би сайн мэднэ".

Эхнэрийн хамт

-А.Чеховын захидлууд нас барсных нь дараахан хэвлэгдэж эхэлсэн юм уу, тэр даруй биш, арай хожуу юу?

-Тэд тун удалгүй сонин, сэтгүүлд нийтлэгдэж эхлэв. Чеховын захидлын анхны цуглуулгуудыг маш хурдан эмхэтгэсэн. Чеховын анхны захидлын түүвэр болох М.П.Чеховын (1912–1916) намтар түүхийн тоймоор бэлтгэсэн зургаан боть иж бүрдэл гарч ирсэн нь зөвхөн утга зохиолд төдийгүй олон нийтийн амьдралд гэнэтийн үйл явдал болсон.

А.Чеховын захидлуудыг нөлөөллийн хувьд С.Пушкины захидлуудтай шууд харьцуулж эхлэв. 1933 онд С.В.Рахманинов нэгэн захидалдаа “А.Чехов ямар хүн байсан бэ! Одоо би түүний захидлыг уншиж байна. Зургаан боть байгаа, би дөрвийг нь уншаад "Хоёрхон боть үлдсэн нь ямар аймшигтай юм бэ!" гэж бодлоо” гэж бичсэн байдаг.