Орчуулсан З.БАТЦЭЦЭГ
Хийн шаталтыг С ангиллын гал гэж ангилдаг. Шатамхай хийд энгийн агаарт гал авалцдаг хий орно. Ийм галыг унтраахад хэцүү байдаг, учир нь зөвхөн тухайн бодисын онцлогоос гадна объектын шинж чанартай холбоотой байдаг.
Ихэнх тохиолдолд савыг буруу хадгалсан эсвэл буруу тээвэрлэсэн тохиолдолд хий гал авалцдаг. Жишээлбэл, халаагуурын дэргэд цилиндр байрлуулж эсвэл байгууламжид санал болгож буй температурын нөхцлийг дагаж мөрддөггүй. Бодис халах үед даралт нэмэгддэг. Үүний үр дүнд цилиндр гоожиж, эвдэрч гэмтдэг. Савны зөвхөн хэв гажаад зогсохгүй их хэмжээний энерги ялгарснаас болж тэсрэх аюултай.
Шатамхай хийг унтраах нь ихэвчлэн хүний амь нас, эрүүл мэндэд эрсдэл учруулдаг. Үйл явцын нарийн төвөгтэй байдлаас гадна бодисын төрөл, түүний задралын бүтээгдэхүүн нь бас чухал юм. Жишээлбэл, хүчилтөрөгчийн цилиндр нь ацетилен шатах шиг аймшигтай биш юм.
Шатамхай хийн төрлүүд юу вэ, тэдгээрийг хэрхэн яаж, юугаар унтраах вэ, хэрэв даралтын дор хий дамжуулах хоолойн алдагдлыг арилгах шаардлагатай бол яах вэ гэдгийг мэргэжилтнүүд хэлж байна.
ХИЙН ТӨРӨЛ
Ихэнхдээ гал хийг хадгалах, ашиглах газарт тохиолддог.
-Байгалийн хий;
-аммиак;
-ацетилен.
Шингэрүүлсэн хий нь зөвхөн дотоод орчинд аюултай. Гадаай гал алддаггүй. Дотор байвал амьсгалыг зогсоож болзошгүй хийнээс болгоомжлох хэрэгтэй.
Аммиакийг ихэвчлэн фермүүд болон металлын үйлдвэрлэлд ашигладаг. Даралт ихсэх үед дэлбэрдэг.
Ацетилен бол хамгийн аюултай шатамхай хийн нэг юм. Энэ нь маш хурдан шатдаг тул унтраахад хэцүү байдаг. Ацетилен нь агаараас хөнгөн тул хүн амархан хорддог бөгөөд хүчилтөрөгчтэй холилдоод орчны дэлбэрэлтийг өдөөдөг.
ГАЛЫГ ХЭРХЭН ЗӨВ УНТРААХ ВЭ
Гал унтраах ажлыг эхлүүлэхийн өмнө дараахь зүйлийг хийх ёстой.
-Хүмүүсийг нүүлгэн шилжүүлэх;
-Тэсрэх төхөөрөмжийг зайлуулах;
-Хэрэв дамжуулах хоолой бол хийн урсгалыг хаах;
Дараа нь:
-Болзошгүй хийн бохирдлыг үнэлэх;
-Хүрээлэн буй орчны бохирдлын урьдчилсан таамаглалыг гаргах - хорт утааны үүл салхинд шилжих үед;
-Зарим тохиолдолд - их хэмжээний түймэр гарсан газрын ойролцоох хүн амыг нүүлгэн шилжүүлэх хүсэлт гаргах
Хүмүүс аюулгүй болсны дараа хийн галын голомтод тусгай нунтаг цацна. Гал унтраах бодисыг гал унтраагч бодис эхлээд бамбарын сууринд тусах байдлаар байрлуулах ёстой. Мөн байгууламжийн битүү орон зайн галын хяналтын систем нь цахилгаан хэрэгсэл, түүний дотор хөөс, нунтаг гээд гал түймэртэй тэмцэх хэрэгслийг агуулсан байх ёстой. Хийн гал унтраах ашиглаж болно, гэхдээ доторх бодис нь ашиглаж байгаа эсвэл дотор нь хадгалагдаж байгаа хийтэй урвалд орохгүй бол. Жишээлбэл, та идэвхгүй бодисоор дүүргэсэн хийн гал унтраах бодис, хийн гал унтраах модуль ашиглаж болно.
Гал унтраах хамгийн түгээмэл бодис болох усыг ашиглах нь зөвхөн хийн ууршилтыг нэмэгдүүлдэг (дулаан нийлүүлэлтийн улмаас). Гал унтраах явцад гадаргуу дээр гарсан ус хурдан хөрж, хөлдөх үед мөсөн царцдас үүсдэг. Мөсний температур нь гал унтраах бодисын температураас хамаагүй өндөр хэвээр байгаа бөгөөд мөсөн доорх даралт нэмэгдэж, үүний үр дүнд "мөсний" дэлбэрэлт үүсдэг бөгөөд үүний үр дагавар нь урьдчилан таамаглахад хэцүү бөгөөд гал сөнөөгчдийн хувьд маш аюултай юм. Хийн галыг унтраахад уламжлалт аргаар ус ашиглахыг хориглоно.
Агаар механик хөөс нь шингэрүүлсэн хийн галд хязгаарлагдмал хэрэглээтэй байдаг. Үнэн хэрэгтээ бага тэлэлтийн хөөс нь өндөр агууламжтай тул асгарсан шингэнд устай адил нөлөө үзүүлдэг.
Хийн галыг унтраах хамгийн үр дүнтэй аргууд
Газрын гадарга дээр хий асгарсан үед галд хийн нэвтрэх боломжийг хаах арга хэмжээ авч, хяналтан дор шатаахыг зөвлөж байна. Галын эх үүсвэрт шингэрүүлсэн хий нэвтрэхийг зогсоосны дараа боломжтой гал унтраах хэрэгслийг ашиглан хоёрдогч галыг унтрааж эхлэх шаардлагатай. Шингэрүүлсэн хийн галын үед гол зүйл бол шатаж буй бодисыг шаталтын бүсэд нэвтрэхийг зогсоох явдал юм.
Нунтаг гал унтраах бодис нь шингэн хийн асгарсан галыг унтраахад хамгийн үр дүнтэй байдаг. Хөдөлгөөнт нунтаг гал унтраагчийг жижиг гал түймэр, түүнчлэн хөгжлийн эхний үе шатанд гарсан түймрийг нутагшуулах, арилгахад ашиглаж болно. Шингэрүүлсэн хий шатаах дулааны нөлөөллөөс хамгаалахын тулд хамгаалалтын хувцастай гал сөнөөгчийн зөвшөөрөгдөх хэмжээнд дулааны цацрагийн эрчмийг бууруулдаг хөдөлгөөнт усан хальсан хамгаалалтыг ашиглахыг зөвлөж байна (5- аас кВт/м2 ихгүй). Хөргөх усыг нийлүүлэх үед гол зүйл бол усыг хий руу оруулахгүй байх явдал юм
Бага оврын галын хувьд өндөр тэлэлттэй хөөс, нунтаг найрлагыг ашигладаг.
Хийн их хэмжээний галыг унтраах
Галын голомт руу хийн нэвтрэхийг зогсоох боломжгүй томоохон ослын үед шатаж буй байгалийн хийг унтраахыг зөвлөдөггүй. Энэ тохиолдолд шаталтын эх үүсвэрийн шууд нөлөөллөөс (дулааны цацраг, шаталтын тархалт) хүрээлэн буй объектыг усаар шүрших замаар хамгаалах шаардлагатай.
Одоогийн байдлаар шингэрүүлсэн хийн асгаралтыг арилгах томоохон хэмжээний туршилт хийгээгүй бөгөөд хийн их хэмжээний галыг унтраах үр дүнтэй аргыг тогтоогоогүй байна
Гол зөвлөмж бол хяналттай шаталтыг ажиглаж, шаталтын бүсэд шингэрүүлсэн хий нэвтрэхийг зогсоохыг хичээх явдал юм. Их хэмжээний түймэр гарсан тохиолдолд шингэрүүлсэн хий нэвтрэхийг зогсоох боломжгүй үед галыг унтраахыг зөвлөдөггүй. Зөвхөн эргэн тойрон дахь объектуудыг галын нөлөөллөөс хамгаалахад л шаардлагатай.
Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин
2024 ОНЫ НЭГДҮГЭЭР САРЫН 26. БААСАН ГАРАГ. № 18 (7262)