З.БАТЦЭЦЭГ

ОХУ-ын Төрийн Дум дизель түлшийг экспортлохыг хориглох саналыг засгийн газарт дахин оруулахаар төлөвлөж байна. Үнэ ноцтой нэмэгдсэн тохиолдолд депутатууд ийм саналтай Засгийн газарт хандана гэж Төрийн Думын Эрчим хүчний хороо "Известия"-д мэдээлэв. Үнэ хоёр дахь долоо хоногт эерэг динамикийг харуулж байна. Росстат мэдээлснээр 11-р сарын 21-ээс 11-р сарын 27 хүртэл дизель түлшний өртөг 0.3% -иар өссөн байна. Энэ хугацаанд түлшний үнэ 58 бүс нутагт өссөн бөгөөд тэдгээрийн хамгийн багадаа есөн бүс нутагт огцом өссөн гэж Известия тооцоолсон байна. Шалтгаан нь дизель түлшний экспортод тавьсан хоригийг саяхан цуцалсантай холбоотой гэж мэргэжилтнүүд болон зах зээлд оролцогчид үзэж байна. Ачаа тээвэрлэгчид 12-р сарын 7-нд Төрийн Думд шатахууны үнийг шинээр нэмэгдүүлэх асуудлыг хөндөх гэж байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт (11-р сарын 21-ээс 11-р сарын 27 хүртэл) ОХУ-ын 58 бүс нутагт дизель түлшний жижиглэнгийн үнэ өссөн байна гэж Известия Росстатын мэдээлэлд үндэслэн тооцоолжээ. Хамгийн өндөр үсрэлт Магадан мужид - литр тутамд 4,79 рубль, Транс-Байгалийн хязгаарт - 1,12 рубль, Амур мужид - 98 копейк, Приморскийн хязгаарт - 95 копейк, Камчатка - 79 копейк, Хакасид 70 копейк, Эрхүү мужид - 60 копейк, Хабаровскийн хязгаарт - 49 копейк, Сахалин мужид - 47 копейкээр өссөн гэж бүртгэгджээ. Москвад тус үйлчилгээний мэдээлснээр энэ өсөлт 6 копейк байсан бол Москвагийн түлшний нийгэмлэгийн (МТА) мэдээлснээр нийслэл дэх шатахуун түгээх станцуудад дизель түлшний дундаж үнэ долоо хоногт 14 копейкээр өссөн байна.

Ерөнхийдөө, Росстатын мэдээлснээр, долоо хоногийн дотор (11-р сарын 27-ны байдлаар) хэрэглээний үнэ долоо хоногийн өмнө 0,1 хувиар өсч, хоёр долоо хоногийн өмнө тогтвортой байсны дараа 0,3 хувиар өссөн байна.

11-р сарын 27-ны байдлаар тус улсад дизель түлшний дундаж үнэ литр тутамд 64.26 рубль байна (11-р сарын 20-ны байдлаар - 64.08 рубль).

“Грузавтотранс” ачаа тээврийн үндэсний холбооноос “Известия” сонинд мэдээлснээр өнөөдрийн гол асуудал бол хөрөнгийн бирж дээрх дизель түлшний үнийн өсөлт юм.

Ганц хоёр долоо хоногийн өмнө өвлийн түлшний “-15” нэг литр нь 52-53 рубль байсан бол одоо “-30” нэг литр нь 59-60 рубль болж байгаа нь жижиглэнгийн үнэ өсөх хандлагатай байгаа юм. Зарим бүс нутагт Арктикийн түлшийг ч ашиглаж болох бөгөөд энэ нь бүр илүү үнэтэй гэж тус холбооны ерөнхийлөгч Владимир Матягин хэлэв.

Саяхан дэлхийн зах зээлд өндөр үнэтэй болж байгаа дизель түлшний экспортод тавьсан хоригоо цуцалснаар аж ахуйн нэгжүүд гадаадад бүтээгдэхүүнээ гаргах нь ашигтай ч энэ нь дотоодын зах зээлд сөргөөр нөлөөлж байгааг тэрээр дурсав.

"Бид улсаас шатахуун экспортлохыг бүрмөсөн хориглож, үнийг зохицуулах саналыг аль хэдийн тавьсан" гэж Владимир Матягин онцолжээ.

Ачаа тээвэрлэгчид 12-р сарын 7-нд Төрийн Думын дугуй ширээний үеэр дизель түлшний үнийн өсөлтийн сэдвийг хөндөхөөр төлөвлөж байна. Төрийн Думын Эрчим хүчний хорооноос "Известия" сонинд мэдээлснээр ОХУ-д шатахууны үнэ мэдэгдэхүйц нэмэгдвэл экспортын хориг тавих асуудлыг засгийн газарт дахин тавихад бэлэн байна.

-Харамсалтай нь үнэ өсөж эхэлсэн нь үнэн бөгөөд түүнийг барих арга хэмжээ түр зуурынх болсон. Үүний гол шалтгаан нь нефтийн бүтээгдэхүүн гадаад руу дахин экспортлох болсон явдал юм. Газрын тос, байгалийн хийн компаниуд гадаад руу шатахуун зарах нь Орос доторхоос илүү ашигтай. Тиймээс бид өсөлтийг бүртгэж байна. Хэрэв энэ нь маш ноцтой бол Төрийн Думын депутатууд экспортыг зогсоох асуудлыг дахин хөндөх болно гэж тус хорооны нэгдүгээр орлогч дарга Игорь Ананских мэдэгдэв.

Үүний зэрэгцээ Оросын томоохон нефтийн компаниуд өөрсдөө дотоодын зах зээл дээрх үнийг хязгаарлаж эхэлнэ гэдэгт найдаж байгаагаа илэрхийлэв.

Наймдугаар сарын сүүлчээр ачаа тээвэрлэгчид эрх баригчдаас дизель түлшний үнийг төрийн зохицуулалтад оруулж, үнийг литр тутамд 60 рублиас доош байлгахыг уриалсан гэж Известия мэдээлэв. 8-р сарын 22-ны өдөр Грузавтотранс нийгэмлэгээс ЗГХЭГ-ын дарга Михаил Мишустинд илгээсэн захидалдаа салбарын төлөөлөгчид ердөө долоо хоногийн дотор Оросын төв болон өмнөд хэсгийн хэд хэдэн бүс нутагт дизель түлш 10% -иар өссөнийг тэмдэглэжээ.

9-р сард аль хэдийн үнийн өсөлтөөс болж бизнесийн төлөөлөгчид бараа хүргэх зардлын өсөлтийг хязгаарласан компаниудад нөхөн олговор олгохыг хүсч байсан. Есдүгээр сарын 21-нд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин нөхцөл байдалд хөндлөнгөөс оролцсоны дараа ОХУ-аас бензин, дизель түлш экспортлохыг бүрэн хориглосон нь үнийг барих хөшүүрэг болсон юм. Аравдугаар сарын эхээр арга хэмжээнүүдийг засч, ялангуяа дотоодын зах зээлд 50-иас доошгүй хувийг хангадаг дизель түлшний экспортод тавьсан хоригийг цуцалсан.

Засгийн газрын хэвлэлийн алба "Известия"-д Эрчим хүчний яамтай холбогдож тайлбар авахыг зөвлөжээ. Дотоодын зах зээлд үнийг тогтворжуулах арга хэмжээний үр дүн хуримтлагдах тусам моторын түлшний бөөний зах зээлийн нөхцөл байдал аажмаар сайжирч байгааг тус яамнаас мэдээллээ.

Өмнө нь шатахууны жижиглэнгийн үнийг нэмдэггүй байсан ШТС-ын сүлжээгээр үнийн өөрчлөлт ажиглагдаж байна. Гэхдээ өсөлт нь жилийн төлөвлөсөн инфляцийн түвшнээс хэтрэхгүй байх ёстой. Одоо зуны дизель түлшний үнэ есдүгээр сарын оргил үеэс 2023 оны хаврын төвшин хүртэл дунджаар буурсан байна. Валютын үнэ ерөнхийдөө буурах хандлагатай ижил төстэй хандлага бусад төрлийн моторын түлшний хувьд ажиглагдаж байна гэж Эрчим хүчний яам мэдээллээ

Дотоодын зах зээл нийлүүлэлтээр хангагдаж байгаа, мөн 5 сая гаруй тонн моторын түлшний нөөц бүрдсэнтэй холбоотойгоор валютын ханш буурч байна гэж тус газраас нэмж хэлэв.

— Дотоодын зах зээл тогтворжсоноор 9-р сараас эхлэн моторын түлшний экспортод тавьсан хязгаарлалтын ихэнхийг арилгах боломжтой болсон. Дотоодын зах зээл нийлүүлэлтээр бүрэн хангагдаж, Эрчим хүчний яамнаас өдөр бүр хяналт тавьж байна гэж тус газраас мэдээллээ.

Зуны эрэлт ихтэй улирал дуусч, газрын тос боловсруулах үйлдвэрийн засварын ажил дуусч байгаатай холбогдуулан бөөний үнэ мөн буурч байгаа талаар салбарын яамнаас мэдээллээ.

Үүний зэрэгцээ, 11-р сарын 29-нд Төрийн Думын Эрчим хүчний хорооны хуралдааны үеэр Эрчим хүчний яамны нэгдүгээр орлогч дарга Павел Сорокин хэлэхдээ, тус хэлтэс шатахууны үнийн өсөлтийг 2023 оны эцэс хүртэл инфляцийн түвшинд барина гэж найдаж байна.

- Одоо үнэ инфляцтай ойролцоо түвшинд байна. Бид оны эцэс гэхэд эдгээр зорилтоо биелүүлнэ гэж найдаж байна" гэж тэр депутатуудад хэлэв.

Дизель түлшний жижиглэнгийн үнэ өсөх болсон шалтгааныг Freedom Finance Global шинжээч Владимир Чернов бөөний бирж дээр нэмсэнтэй холбон тайлбарлаж байна.

— Өнгөрсөн бараг хоёр долоо хоногийн хугацаанд буюу арваннэгдүгээр сарын 17-ноос хойш Санкт-Петербургийн олон улсын түүхий эдийн бирж дээр өвлийн дизель түлшний бөөний үнэ 2,91 хувиар өссөн байна. Тэдний өсөлт ОХУ-аас дизель түлш, бензин экспортлохыг хориглосон өдрөөс эхэлсэн тул гол шалтгаан нь яг үүнд оршдог. Экспортын зах зээл дээрх шатахууны үнэ дотоодын зах зээлийнхээс өндөр байна гэж Владимир Чернов тайлбарлав.

Шатахууны үнийг дотооддоо барихын тулд засгийн газар нефть боловсруулах үйлдвэрүүдэд төлөх төлбөрийг бүрэн хэмжээгээр нь буцааж өгсөн нь экспортын болон дотоодын зах зээл дээрх ялгааг арилгах ёстой гэж шинжээч тэмдэглэв.

Түүний үзэж байгаагаар ЗГХЭГ-аас шаардлагатай арга хэмжээг аль хэдийн авсан бөгөөд одоо зөвхөн үнэд хяналт тавьж, цаашдын өсөлтийг хязгаарлах нь чухал юм. Өөрөөр хэлбэл, Холбооны монополийн эсрэг алба /ХМЭА/ энэ асуудлыг цаашид авч үзэх ёстой.

Газрын тосны бүтээгдэхүүний жижиглэн худалдааны сегмент дэх хяналт, хяналтын арга хэмжээний үр дүнд нутаг дэвсгэрийн эрх баригчид 17 бүс нутагт монополийн эсрэг 25 хэрэг нээсэн гэж "Известия" агентлагт мэдээлэв. Мөн шатахууны бирж дээр шатахууны борлуулалтын стандартыг 13% байсныг 15%, дизель түлшийг 9.5% байсныг 12.5% ​​болгон нэмэгдүүлэх арга хэмжээ авчээ.

Хэд хэдэн нефть боловсруулах үйлдвэрийг төлөвлөгөөт засвараас чөлөөлсөнөөр үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх боломжтой болно. Ингэснээр ханш тогтворжино. Түлш, эрчим хүчний цогцолборын төв диспетчерийн хэлтсийн мэдээлэлтэй холбоотой ХМЭА-ийн мэдээллээс харахад босоо нэгдсэн компаниудын шатахуун түгээх станцуудын жагсаалтад орсон бүс нутагт өвлийн дизель түлшний үнийн өөрчлөлт инфляцийн түвшингээс доогуур байна гэж монополийн эсрэг алба тэмдэглэв.

Найдвартай түнш нийгэмлэгийн хяналтын зөвлөлийн орлогч дарга Дмитрий Гусевын хэлснээр өвлийн дизель нь зуны дизель түлшээс илүү үнэтэй байх ёстой бөгөөд зөвхөн зарим тохиолдолд мэдэгдэхүйц өсөлт гарсан байх магадлалтай.

Бие даасан түлшний холбооны ерөнхийлөгч Павел Баженовын хэлснээр тус улсын хэд хэдэн бүс нутагт дизель түлшний жижиглэнгийн үнэ бодитоор нэмэгдэж байгаа нь нэлээд хүлээгдэж буй зүйл юм.

— Хэд хэдэн шалтгаан бий. Нэгдүгээрт, дизель түлшийг нэгэн төрлийн бүтээгдэхүүн гэж үзэх боломжгүй, өвлийн дизель түлш нь зуны дизель түлшнээс эрс ялгаатай, үйлдвэрлэлийн болон худалдан авалтын хувьд илүү үнэтэй байдаг. Октаны тооны ялгааг оруулалгүй ерөнхийдөө бензиний тухай ярьж байна. Тиймээс түүний үнэ, тэр дундаа жижиглэнгийн худалдаанд илүү өндөр байх нь туйлын хэвийн зүйл" гэж шинжээч үзэж байна

Хоёрдугаарт, өвлийн дизель түлшний үйлдвэрлэлийн хэмжээ нь уламжлалт байдлаар мэдэгдэхүйц илүүдэлтэй гэсэн үг биш юм, учир нь зуны түлш нь гадаад зах зээлд голчлон эрэлт хэрэгцээтэй байдаг тул дотоод хэрэгцээг хангалттай үр дүнтэй төлөвлөөгүйгээс эрэлт нийлүүлэлтээс давж байна.

Эцэст нь экспортыг хориглосны улмаас зуны дизель түлш хадгалах агуулахын нөөц хэтэрч, үйлдвэрлэгчид өвлийн түлш үйлдвэрлэхэд цаг алдалгүй шилжсэн. Тиймээс бөөний үнэ нь жижиглэнгийн үнээс харьцангуй өндөр асуудал үүсдэг. Мэдээжийн хэрэг, энэ байдал нь шатахуун түгээх станцын сүлжээний операторуудыг лангуун дээрх үнийг өсгөж, бөөний бодит байдалд нийцүүлэхийг шаарддаг гэж Павел Баженов "Известия"-д тайлбарлав.

Үүний зэрэгцээ Сибирь, Алс Дорнодын бүс нутгуудад газрын тос боловсруулах хүчин чадал хангалтгүй, өндөр үнэтэй, нарийн төвөгтэй логистик, түүнчлэн цаг уурын эрс тэс нөхцөл зэргээс шалтгаалан жижиглэнгийн үнэ илүү хурдацтай өсч байгааг тэрээр тэмдэглэв.

Үүний зэрэгцээ, бие даасан операторууд босоо бүтцэд ашиг, алдагдлыг дахин хуваарилах боломжгүй тул худалдан авалтын үнэ өндөр байгаа нөхцөлд тэдгээрийг жижиглэнгээр өсгөхөөс өөр аргагүй болдог. Энэ бүхэн нь Сибирь, Алс Дорнодын бүс нутгуудад өвлийн дизель түлшний жижиглэнгийн үнийг Оросын төв бүс нутгуудтай харьцуулахад илүү мэдэгдэхүйц нэмэгдүүлэхэд хүргэж байна гэж Павел Баженов тэмдэглэв.

Эх сурвалж: www.polit.mn